Agorafobia: objawy i leczenie

By Krystiana Antonina On Jan 5, 2023

Termin agorafobia pochodzi od greckiego słowa Agora oznaczającego kwadrat; w rzeczywistości najwcześniejsze zastosowania tego słowa w psychologii i psychiatrii dotyczyły ludzi, którzy bali się chodzić do zatłoczonych miejsc

W rzeczywistości pacjenci z objawami agorafobii boją się sytuacji, z których trudno jest uciec lub uzyskać pomoc.

W związku z tym unikają takich miejsc, aby zapanować nad lękiem związanym z zapowiedzią nowego kryzysu paniki.

Co to jest agorafobia: co to jest?

Agorafobia to zaburzenie lękowe charakteryzujące się wyraźnym strachem i niepokojem wywołanym przez rzeczywistą lub przewidywaną ekspozycję na szeroki zakres sytuacji.

Niepokój i/lub strach są generowane w wyniku przebywania samemu w miejscach lub sytuacjach, z których opuszczenie byłoby trudne lub krępujące.

Lub w których pomoc może nie być natychmiast dostępna.

Osoby cierpiące na agorafobię doświadczają myśli związanych z tym, że może im się przytrafić coś strasznego.

Np. „Nie mogę uciec/uciec/wydostać się” i/lub „nie ma nikogo, kto mógłby mi pomóc”.

Charakterystyka i przejawy agorafobii

W większości przypadków agorafobia jest problemem pojawiającym się wtórnie do wystąpienia ataków paniki lub drobnych kryzysów lękowych.

Pojawia się, gdy osoba cierpiąca na agorafobię zaczyna systematycznie unikać wszelkich miejsc, sytuacji i kontekstów, w których mogłyby wystąpić przeszkody w uzyskaniu pomocy.

Agorafobiczne unikanie i zachowania obronne

Wśród sytuacji najczęściej unikanych przez osoby wykazujące objawy agorafobii są m.in

wychodzić samemu lub zostać samemu w domu
jazdy lub podróży samochodem
odwiedzanie zatłoczonych miejsc, takich jak targi lub koncerty
autobusem lub samolotem
będąc na moście lub w windzie

Kiedy te unikania zaczynają upośledzać codzienne czynności danej osoby i funkcjonowanie w pracy socjalnej, mówimy wtedy o agorafobii.

Czasami problem jest trudniejszy do wykrycia, ponieważ podmiot nie unika pewnych sytuacji, których się obawia, ale nie jest w stanie sobie z nimi poradzić bez pomocy zaufanej osoby.

W związku z tym możliwe jest, że zamiast unikania, podmiot cierpiący na agorafobię stosuje zachowania ochronne, aby przygotować się do stawienia czoła pewnej sytuacji, której się obawia.

Chociaż unikanie i zachowania ochronne mogą być przydatne dla podmiotu na krótką metę, na dłuższą metę nie pozwalają na rozwiązanie problemu i są silnymi czynnikami podtrzymującymi zaburzenie.

Agorafobia i zespół lęku napadowego

Agorafobię można zdiagnozować jako zespół lęku napadowego z agorafobią lub jako agorafobię bez historii lęku napadowego.

W tym drugim przypadku kryzysy, których pacjent unika, charakteryzują się objawami lękowymi przypominającymi paniczny, ale bez wszystkich cech rzeczywistego napadu paniki.

Objawy agorafobii

Krótko mówiąc, agorafobia charakteryzuje się takimi objawami, jak:

Lęk związany z przebywaniem w miejscach, z których trudno byłoby wyjść, uciec lub szukać i otrzymać pomoc w przypadku wystąpienia napadu paniki lub kryzysu lękowego.
Sytuacji, których się obawiamy, unika się lub radzi sobie z dużym trudem lub przy wsparciu osoby towarzyszącej.
Lęk i unikanie ograniczają funkcjonowanie społeczno-zawodowe osoby badanej i nie wynikają z innych rodzajów lęków czy fobii. Np. unikanie wind dla osób z klaustrofobią, unikanie sytuacji społecznych dla osób z fobią społeczną, unikanie bodźców przypominających traumatyczne wydarzenie w zespole stresu pourazowego.
Mogą również wystąpić objawy, takie jak przyspieszenie akcji serca, nadmierne pocenie się, przyspieszenie oddechu, zawroty głowy, strach przed utratą kontroli lub śmiercią. Dzieje się tak dlatego, że osoby cierpiące na agorafobię często doświadczają fizycznych i psychicznych objawów typowych dla ataku paniki.
Można doświadczać obecności zamyślenia, czyli ciągłego myślenia i ponownego przemyślenia negatywnych wydarzeń, które mogą się wydarzyć, w celu ich przewidywania, zapobiegania i przygotowania się na nie.

Leczenie agorafobii

Terapia poznawczo-behawioralna

Standardowa terapia poznawczo-behawioralna w leczeniu agorafobii obejmuje wstępną psychoedukację i interwencje poznawcze, oprócz interwencji behawioralnych opartych na ekspozycji sytuacyjnej.

W ramach psychoterapii poznawczo-behawioralnej techniki ekspozycji okazały się przydatne w zmniejszaniu zachowań, które podsycają lęk agorafobiczny.

Ostatnio wdrożono strategie mające na celu zwiększenie zdolności badanych do pozostawania w kontakcie z aktywacją lękową bez obawy o jej katastrofalne konsekwencje. Wspierając akceptację i zmniejszając potrzebę kontrolowania objawów lękowych.

W niektórych przypadkach właściwe jest, aby psychoterapeuta pracował w perspektywie multidyscyplinarnej z psychiatrą, aby rozważyć również pomoc farmakologiczną w leczeniu zaburzenia.

Terapia farmakologiczna

Ogólnie jednak psychoterapia jest niezbędna w leczeniu agorafobii.

Psychofarmaceutyki, hamując objawy lękowe i epizody paniki, mogą być pomocne na krótką metę, ale na dłuższą metę generują silne uzależnienie psychiczne.

Bardzo często zresztą objawy agorafobii powracają po ich odstawieniu.