Le tatalaina o mea lilo o vailaau anamua

Ose Malaga i Taimi e Su'esu'e ai le Amataga o Vailaau Fa'afomai

Ta'otoga anamua

In taimi anamua, tīpiga e le o se manatu puupuu ae o se mea moni ma masani ona laveai ola. Trepanation, faia i le amataga o le 5000 BC i itulagi pei Falani, o se faaaʻoaʻoga mataʻina o sea faiga. O lenei metotia, e aofia ai le aveeseina o se vaega o le ulupulu, atonu na faʻaaogaina e faʻaitiitia ai faʻafitauli o le neurological e pei o le epilepsy poʻo le tiga ogaoga o le ulu. O le i ai o faʻamalologa faʻamalolo i tafatafa o avanoa e taʻu mai ai e le gata ina sao mai maʻi ae na ola umi mo le toe faʻafouina o ponaivi. I tua atu o trepanation, o tagata anamua sa atamamai i togafitia gau ma fa'aletonu. Na latou fa'aogaina omea ma isi mea fa'anatura e fa'agata ai vae manu'a, fa'aalia ai se malamalama fa'apitoa i le mana'oga e fa'agata le fegasoloa'i mo le fa'amalologa tatau.

Fa'ataulaitu ma Fa'amalolo

I le fatu o nuu anamua, foma'i, e masani ona taʻua o shamans poʻo taulaitu, na faia se sao taua. Sa le na o ni fomai ae sa avea foi ma alalaupapa i le va o le lalolagi faaletino ma le faaleagaga. Sa latou aoina mai laau, faia taotoga masani, ma tuuina atu fautuaga faafomai. Ae ui i lea, o latou tomai na faalautele atu i tala atu o le malo moni; sa latou faigaluega foi togafiti fa'alenatura e pei o amuleti, sipela, ma tu masani e tetee atu ai agaga leaga. I aganuu e pei o Apache, e le gata ina faamaloloina e le au faamalolo le tino ae faapea foi ma le agaga, e faia ni sauniga tetele e faailoa ai le natura o le maʻi ma ona togafitiga. O nei sauniga, e masani ona auai le aiga o le maʻi ma uo, tuʻufaʻatasia faiga faʻataulāitu, tatalo, ma paʻu, e atagia ai se tuʻufaʻatasiga tulaga ese o vailaʻau, lotu, ma mafaufauga.

Paionia o Fomai Nifo

Togafitiga, o se fanua ua tatou manatu nei ua sili ona faapitoa, ua leva ona mauaa i aso anamua. I totonu Italia, e tusa ma le 13,000 tausaga talu ai, o le faiga o le viliina ma le faʻatumu o nifo ua leva ona i ai, o se mea e ofo ai i le taimi nei o nifo. E sili atu le faagaeetia o le mauaina i le Vanu o Indus civilization, lea e tusa ma le 3300 BC, ua uma ona maua e tagata le poto faʻapitoa i le tausiga o nifo. Ua faaalia i toega o mea anamua sa latou atamamai i le viliina o nifo, o se faiga e faamaonia ai e lē gata i lo latou malamalama i le soifua mālōlōina o gutu ae faapea foʻi lo latou tomai i le faaaogāina o meafaifaaili laiti ma le saʻo.

A o tatou su'esu'eina a'a o vailaau anamua, tatou te fetaia'i ma a fefiloi matagofie o le faasaienisi, faatufugaga, ma le faaleagaga. O tapulaʻa o le poto faʻafomaʻi na tauia e le malamalama loloto o le siosiomaga faʻanatura ma se fesoʻotaʻiga malosi i talitonuga faaleagaga. O le olaola o faiga masani e pei o le trepanation ma togafitiga o nifo i le afe tausaga ua faamamafaina ai e le gata i le atamai o tagata anamua ae faapea foi lo latou naunautaiga e faamalolo ma faaitiitia mafatiaga. O lenei faigamalaga i vailaau anamua e le gata o se molimau i lo tatou talafaasolopito ae o se faamanatu foi o le maufetuunaʻi ma le atamai o le tagata.

punaoa

E mafai foi ona e fiafia i ai