Çrregullimi i stresit post-traumatik (PTSD): pasojat e një ngjarjeje traumatike

By Cristiano Antonino On Mund 18, 2023

Çrregullimi i stresit post-traumatik (PTSD) është një gjendje që mund të ndodhë si pasojë e ekspozimit ndaj një ngjarjeje traumatike

Trauma dhe çrregullimi i stresit post-traumatik (PTSD)

Termi traumë rrjedh nga fjala greke për 'plagë' dhe përkufizohet si një ngjarje që ndikon negativisht në një individ, duke ndryshuar mënyrën e tij të zakonshme të jetesës dhe shikimit të botës.

Prandaj, kur flasim për traumë, mund t'i referohemi një ngjarjeje të vetme, të papritur me kohëzgjatje të përcaktuar mirë (p.sh. aksidente trafiku, fatkeqësi natyrore ose dhunë seksuale), ose një ngjarje të përsëritur dhe të zgjatur (p.sh. keqtrajtim i përsëritur, luftë).

Personi mund të përjetojë drejtpërdrejt ngjarjen traumatike ose ta dëshmojë atë.

Përgjigjet e personit të prekur nga trauma mund të përfshijnë:

Emocione të forta frike, zemërimi dhe/ose turpi;

Ndjenjat e pafuqisë ose tmerrit;
Ndjenja e fajit;
Shmangia e vendeve ose situatave të lidhura me traumën;
Shmangia e mendimeve që lidhen me ngjarjen;
Trishtim;
Disorientimi;
Reflektime, tmerre të natës dhe mendime ndërhyrëse;
Gjendja hiperaousale;
Vështirësi përqendrimi.

Reagime të tilla janë fiziologjike si reagim ndaj një ngjarjeje stresuese.

Për të folur për çrregullimin e stresit post-traumatik (PTSD), simptomat duhet të shfaqen brenda 6 muajve nga ngjarja traumatike dhe të vazhdojnë për më shumë se një muaj pas ekspozimit ndaj traumës.

Në veçanti tek fëmijët, është e rëndësishme t'i kushtohet vëmendje ndryshimeve në zakonet e të ngrënit, gjumit, shoqërueshmërisë, rregullimit emocional (p.sh. nervozizmi) dhe performancës shkollore.

Hulumtimet kanë treguar se trauma prodhon ndryshime neurobiologjike.

Një 'rikalibrim' i vërtetë i sistemit paralajmërues të trurit tonë (sistemi limbik dhe amigdala) bëhet, duke i sinjalizuar organizmit një gjendje 'rrezik' të përhershme.

Kjo gjendje jofunksionale prodhon njëkohësisht një hiperaktivizim të sistemeve të mbrojtjes, me përgjigjet 'sulm/ikje' dhe një çaktivizim të sistemeve të tjera të trurit që merren me kontrollin kognitiv, duke ndikuar në aftësinë për rregullimin emocional, vetëdijen, ndjeshmërinë dhe të qenit në harmoni me të tjerët.

Nëse një prind zbulon simptomat e çrregullimit të stresit post-traumatik tek fëmija i tyre, ai duhet të kontaktojë drejtpërdrejt me pediatrin e familjes ose një qendër të specializuar neuropsikiatrike për fëmijë.

Diagnoza e çrregullimit të stresit post-traumatik bazohet në kritere dhe instrumente të standardizuara diagnostike.

Plani i trajtimit për çrregullimin e stresit post-traumatik duhet të përcaktohet nga një grup profesionistësh të specializuar bazuar në profilin psikologjik të fëmijës dhe burimet e familjes.

Disa nga ndërhyrjet e treguara nga udhëzimet ndërkombëtare janë:

Ndërhyrjet psikoterapike për fëmijën (terapi të fokusuara në trauma dhe terapi konjitive të sjelljes). Këto terapi synojnë të rrisin aftësinë e fëmijës për të trajtuar stresin dhe vuajtjet në mënyrë më efektive, pa zbatuar sjelljet e zakonshme të ndryshuara;
EMDR (Desensibilizimi dhe ripërpunimi i lëvizjes së syve). Teknika konsiston në fokusimin e personit në kujtesën traumatike dhe kryerjen e stimulimit të syrit, të prekjes dhe të dëgjimit në të njëjtën kohë. Kjo metodë synon të aktivizojë natyrshëm qelizat dhe lidhjet në tru për të rikrijuar një ripërpunim normal të informacionit që lidhet me përvojën intensive traumatike;
Mindfulness (fjalë për fjalë: ndërgjegjësimi), është një teknikë që synon të rrisë nivelin e ndërgjegjësimit dhe të përqendrimit në të tashmen, mbi atë që dikush po bën në çdo moment;
Përdorimi i ilaçeve kur profesionisti zbulon një gjendje vuajtjeje personale intensive të shoqëruar me simptomatologji post-traumatike;
Ndërhyrjet mbështetëse të familjes. Këto ndërhyrje synojnë të ndihmojnë prindërit të njohin dhe menaxhojnë përgjigjet psikofizike jofunksionale të fëmijës së tyre, duke rivendosur tek fëmija një gjendje sigurie dhe besimi.