Het fenomeen van Raynaud wordt gekenmerkt door een overmatige spasme van bloedvaten in de periferie die een vermindering van de bloedstroom naar de getroffen gebieden veroorzaakt

De reactie kan worden veroorzaakt door koude en/of emotionele stress (intense emoties, angst) en/of snelle verandering van warme naar koude omgevingen of andere factoren, waarvan sommige nog steeds niet volledig worden begrepen.

Verminderde bloedstroom resulteert in gevoelloosheid in de handen, gevolgd door cyanose, bleekheid, pijn, tintelingen en branderigheid.

In de helft van de gevallen kan het fenomeen secundair zijn aan andere pathologieën; als het idiopathisch is (dwz de reden ervoor is niet bekend), wordt het het syndroom van Raynaud genoemd en wordt het soms overgevoeligheid of 'allergie' voor verkoudheid genoemd.

Het fenomeen van Raynaud komt voornamelijk voor in de vingers en tenen, maar kan ook andere delen van het lichaam betreffen, zoals het puntje van de neus, oorlellen en tong

Het fenomeen van Raynaud is vernoemd naar de Franse arts Maurice Raynaud (1834-1881).

Oorzaken en risicofactoren van het fenomeen van Raynaud

Pijn wordt er soms mee geassocieerd.

Het wordt aangeduid als

• primair of primitief: het fenomeen treedt op zichzelf op, zonder dat een onderliggende ziekte het veroorzaakt;
• secundair: het fenomeen is het teken van een pathologie;
• idiopathisch: als de onderliggende oorzaak onbekend is.

Het primaire fenomeen van Raynaud komt vaker voor dan de secundaire vorm

Primaire Raynaud's beginnen meestal onder de 25 jaar en komen vooral voor bij vrouwen met een intolerantie voor verkoudheid die teruggaat tot de kindertijd.

Anderzijds vertonen patiënten met secundaire Raynaud's vaak symptomen van een geassocieerde aandoening (meestal artritis, lupus, sclerodermie...), zoals gewrichtspijn, huiduitslag en zwakte.

Primair of idiopathisch fenomeen van Raynaud

Het fenomeen van Raynaud wordt als primitief of idiopathisch beschouwd als het alleen voorkomt en niet wordt geassocieerd met andere ziekten.

In deze vorm komt het vaak voor bij jonge vrouwen en vooral tijdens de adolescentie en vroege volwassenheid.

Men denkt dat idiopathische Raynaud's op zijn minst gedeeltelijk erfelijk is, hoewel specifieke genen nog niet zijn geïdentificeerd.

Het roken van sigaretten is een factor die de frequentie en intensiteit van aanvallen kan verhogen; volgens sommige auteurs lijkt ook een hormonale component een rol te spelen.

Cafeïne, oestrogeen en niet-selectieve bètablokkers worden vaak genoemd als verzwarende factoren, maar het bewijs dat ze moeten worden vermeden, lijkt niet solide.

Koud weer, mentale en fysieke stress en intense emoties verhogen het risico dat het fenomeen optreedt.

Secundair fenomeen van Raynaud

Het fenomeen van Raynaud, of secundair Raynaud's, wordt geassocieerd met een breed scala aan andere aandoeningen en ziekten:

• Bindweefselaandoeningen
• sclerodermie
• Systemische lupus erythematosus
• Reumatoïde artritis
• Syndroom van Sjogren
• dermatomyositis
• polymyositis
• Chronisch agglutininesyndroom
• Ehlers-Danlos syndroom
• Drugs
• Bètablokkers
• Cytotoxische geneesmiddelen – vooral chemotherapeutica en vooral bleomycine
• Cyclosporine
• Bromocriptine
• Ergotamine
• Sulfasalazine
• Geneesmiddelen die het centrale zenuwstelsel stimuleren, bijv. amfetaminen en methylfenidaat
• Zelfzorggeneesmiddelen, bijv. pseudo-efedrine
• Beroeps
• Langdurige handblootstelling aan chemische of plastic verbindingen, bijv. vinylchloride, kwik of PVC
• Paraneoplastische manifestatie

Andere oorzaken en risicofactoren:

• arteriopathie;
• zenuwaandoeningen;
• door een beroerte getroffen ledemaat;
• multiple sclerose;
• poliomyelitis;
• professioneel gebruik van trilgereedschap, zoals pneumatische hamers, bosmaaiers of kettingzagen;
• carpaal tunnel syndroom;
• bovenste thoracale zeestraat-syndroom;
• schildklier pathologie;
• roken;
• verkoudheid;
• verwondingen aan handen of voeten (breuken, chirurgie of bevriezing).

Symptomen en tekenen

Het fenomeen van Raynaud doet zich voornamelijk voor in die gebieden met een grotere calorische spreiding en een lagere metabolische vraag (meer verbruiken), dat wil zeggen de vingers (vooral die van de handen).

In sommige gevallen wordt ongemak of pijn geassocieerd met het aangetaste deel.

Het wordt gekenmerkt door drie fasen die in totaal van minder dan een minuut tot enkele uren kunnen duren

• Ischemische (of 'bleke') fase: de bloedtoevoer wordt verminderd en het gebied wordt bleek, koud, gevoelloos en soms pijnlijk;
• Veneuze stasisfase (of 'cyanose'): het getroffen gebied begint blauwachtig te worden en tintelingen en ongemak kan worden ervaren;
• Reactieve hyperemiefase (of 'blozen'): het bloed stroomt overvloedig terug in het gebied en het gebied ziet er roodachtig en warm uit. Tintelingen, gevoelloosheid en pijn kunnen optreden. Normale stroom wordt meestal binnen een kwartier hervat.

In de meeste gevallen kan het fenomeen interfereren met de dagelijkse activiteiten van de patiënt (vooral die waarbij de handen of voeten moeten worden gebruikt), maar het veroorzaakt geen langdurige schade aan de extremiteiten.

Diagnose

De diagnose is in wezen klinisch: een objectief onderzoek maakt het mogelijk het fenomeen op te sporen, vaak zonder dat koudestimulatietests nodig zijn.

Videapillaroscopie is het onderzoek van eerste keus om het idiopathische fenomeen van Raynaud te onderscheiden van dat van secundaire aandoeningen van het sclerodermaspectrum (sclerodermie, polydermatomyositis, gemengde connectivitis).

Videocapillaroscopie bij deze patiënten laat typische veranderingen zien: capillaire lussen verminderd in aantal, avasculaire gebieden, gigantische capillaire lussen bekend als megacapillairen, microbloedingen.

Bij de koude-stimulatietest wordt de hand van de patiënt ondergedompeld in ijswater om een ​​episode uit te lokken.

Een compressieve manoeuvre uitgevoerd door de patiënt door de handpalmen tegen elkaar te duwen met de handen ineen bij het gebed (signalen die genuanceerder kunnen worden opgeroepen dan bij de koude stimulatietest) kan ook worden geoefend.

Complicaties van het fenomeen van Raynaud

Complicaties zijn zeldzaam.

Ze kunnen voorkomen:

• huidzweren;
• littekens;
• gangreen;
• dunne, taps toelopende vingers met een gladde, glanzende huid;
• broze en langzaam groeiende nagels.

Therapie

Bij patiënten die lijden aan het fenomeen van Raynaud, is het belangrijk om blootstelling aan de kou te vermijden door handschoenen en dikke sokken te gebruiken om de ledematen warm te houden.

Vanuit farmacologisch oogpunt zijn calciumantagonisten zeer effectief bij personen die ongevoelig zijn voor conservatieve behandeling. Ze verminderen het aantal en de duur van episodes van vasospasme door vasodilatatie van de perifere arteriolen te induceren.

In meer ernstige gevallen kan sympathectomie (endoscopische thoracale sympathectomie), een controversiële chirurgische ingreep, worden gebruikt.

Lees ook:

Emergency Live nog meer ... Live: download de nieuwe gratis app van uw krant voor IOS en Android

Psoriasis, een tijdloze huidziekte

Blootstelling aan verkoudheid en symptomen van het syndroom van Raynaud

Artritis psoriatica: wat is het?

Psoriasis: het wordt erger in de winter, maar het is niet alleen de kou die de schuld is

Bron:

Medicina online