Zelfrespect: hoe het te hebben en te vergroten

By Cristiano Antonino On 19 november 2022

Eigenwaarde is een van de fundamentele componenten om psychologisch gezond te zijn, om bevredigende relaties te hebben, om doelen te kunnen stellen en je best te doen om deze te bereiken

Volgens de APA-definitie (American Psychological Association) is het 'de mate waarin de kwaliteiten en kenmerken van iemands zelfbeeld als positief worden ervaren'.

Wat is het 'eigenwaardesysteem'?

We zouden eigenwaarde kunnen definiëren als het gevoel van zelfwaardering en vertrouwen in zichzelf en iemands capaciteiten, of als de waargenomen waarde die iedereen van zichzelf heeft.

Als we het hebben over eigenwaarde, hebben we het over het resultaat van de combinatie van verschillende elementen, waarvan we ons al dan niet bewust zijn, die een persoon kenmerken en die passen in een systeem waarin ze in constante relatie staan tot elk ander.

Deze elementen, die bijdragen aan de opbouw van eigenwaarde, kunnen worden onderverdeeld in:

intern: het globale oordeel dat een persoon van zichzelf heeft, de bijvoeglijke naamwoorden waarmee hij/zij zichzelf kan beschrijven (zowel globaal als in relatie tot individuele contexten), de gedachten (dwz de interne dialoog) waarin deze bijvoeglijke naamwoorden zijn ingevoegd en de emoties verbonden aan deze evaluatieve elementen;
extern: de oordelen van anderen, externe gebeurtenissen (zoals bijvoorbeeld het al dan niet behalen van bepaalde doelen) en de emoties die anderen in onze aanwezigheid uiten.

De opkomst en evolutie van het 'systeem van eigenwaarde', zoals de meeste eigenschappen waaruit een persoon bestaat, is het resultaat van een voortdurende interactie tussen ons en de omgeving en tussen deze interne en externe factoren.

Hoe het gevoel van eigenwaarde wordt opgebouwd

Het opbouwen van eigenwaarde begint al vroeg in het leven en blijft dan evolueren en veranderen met alle elementen waaruit onze persoonlijkheid bestaat.

Zeker de eerste levensjaren spelen een beslissende rol bij het opbouwen van eigenwaarde.

Positieve ervaringen (de gezinsomgeving, de schoolomgeving, vroege relaties met leeftijdsgenoten en het bereiken van vroege levensdoelen) kunnen een functioneel en effectief niveau van zelfrespect bevorderen.

Evenzo kunnen negatieve ervaringen een negatieve impact hebben, waardoor aanpassingsproblemen in het gevoel van eigenwaarde ontstaan en dus waarschijnlijk een verlaging van ons niveau van eigenwaarde.

Dit is echter geen onveranderlijke toestand: integendeel, het gevoel van eigenwaarde blijft evolueren gedurende het hele leven, tijdens de adolescentie en tot in de volwassenheid.

De vijanden van een gezond gevoel van eigenwaarde

Een goed gevoel van eigenwaarde is de sleutel tot succes op alle gebieden van het leven: op het werk of op school, in liefdesrelaties, in de sport.

Levenssituaties kunnen het evenwicht echter vaak in gevaar brengen, waardoor het te plotseling of onterecht naar beneden, maar ook naar boven slingert.

Eigenwaarde zouden we kunnen beschouwen als een continuüm waarop de persoon op verschillende niveaus kan staan: aan de ene kant vinden we een intens tekort aan eigenwaarde, aan de andere kant een overdaad aan eigenwaarde. In beide gevallen spreken we van moeilijkheden bij het reguleren van het gevoel van eigenwaarde.

De regulatie van het niveau van eigenwaarde kan worden beïnvloed door verschillende interne of externe elementen, waaronder:

oordelen van anderen op een impulsieve manier;
constante focus op niet-bereikte doelen in een samenleving met modellen die worden gekenmerkt door een hoge mate van perfectionisme;
voortdurende niet-objectieve confrontatie met deze modellen via tv, sociale netwerken en de exponentiële ontwikkeling van technologie en digitalisering;
gemak van oordelen achter een scherm, zoals het geval is bij bodyshaming of bij haters, definities die pas tot stand zijn gekomen met de ontwikkeling van sociale netwerken.

De gevolgen van een laag zelfbeeld

Aanhoudend lage niveaus van eigenwaarde of momenten van onmiddellijke ineenstorting kunnen in verband worden gebracht met disfunctioneel gedrag, dat op zijn beurt kan worden gezien als pogingen om de emoties te reguleren die gepaard gaan met deze schommeling in eigenwaarde.

Dit gedrag kan variëren van terugtrekking uit het sociale leven tot middelenmisbruik en zelfs zelfbeschadigend gedrag.

Het hebben van een laag zelfbeeld veroorzaakt daarom een staat van ongemak en lijden vanwege de overtuiging dat men niet opgewassen is tegen situaties.

En dus, in een poging om elke ervaring te vermijden die deze pijn zou kunnen verergeren of om verder oordeel en afwijzing te vermijden, stelt men zichzelf minder op de proef in de sociale en professionele wereld, trekt men zich terug uit relaties met andere mensen, werpt men defensieve barrières op.

Degenen met een laag zelfbeeld hebben ook de neiging om de aandacht te richten op hun fouten of mislukkingen, in plaats van op hun kwaliteiten en successen, in een vicieuze cirkel die hun gebrek aan zelfrespect alleen maar voedt.

Een verslechtering van de stemming, een afname van iemands prestaties op school, sport of werk, een verandering in de kwaliteit en het aantal van iemands sociale relaties kunnen slechts enkele van de tekenen zijn die mogelijk verband houden met een probleem met iemands gevoel van eigenwaarde.

De gevolgen van een te hoog zelfbeeld

Aan het andere uiterste, dwz waar iemands gevoel van eigenwaarde buitengewoon hoog is, houden de moeilijkheden verband met het feit dat men meer is blootgesteld aan mislukkingen en moeilijkheden in relaties.

Dit komt voort uit overmatig zelfvertrouwen en een waargenomen niveau van zelfeffectiviteit dat de feiten van de werkelijkheid overstijgt en dus leidt tot het maken van keuzes die niet 'evenredig' zijn met iemands werkelijke potentieel, evenals tot het omgaan met anderen met een gevoel van superioriteit , arrogantie en gevoel van recht.

De gevolgen kunnen zijn:

gerelateerde berichten

Dynamiek van reddingsacties op de snelweg in Italië

Februari 21, 2024

De wetenschap van de liefde: wat er gebeurt op Valentijnsdag

Februari 14, 2024

De opkomst en ondergang van kapperschirurgen

Jan 4, 2024

Mondiale hulp: uitdagingen waarmee humanitaire organisaties worden geconfronteerd

December 22, 2023

moeilijkheden in relaties;
stemmingswisselingen;
emotionele ontregeling, gekoppeld aan de voortdurende confrontatie tussen het ideaal van mij en de werkelijkheid;
daling van de winst;
niet-bereikte doelen omdat iemands capaciteiten worden overschat;
verlies van iemands vriendschappen vanwege het 'gevoel ergens recht op te hebben', dwz de overtuiging dat men hoe dan ook een speciale behandeling of gepaste erkenning verdient, wat soms kenmerkend is voor overmoed.

Psychologische ondersteuning om het juiste niveau te herstellen

Zoals met alle dingen, als het gaat om zelfrespect, ligt deugd in het midden.

In beide gevallen waarbij er sprake is van een te laag of te hoog niveau van eigenwaarde, helpt een psychologische cursus daarbij

bewust worden van hoe ons gevoel van eigenwaarde eruit ziet;
zich verdiepen in het eigen persoonlijke proces van het aanpassen van het oordeel dat men over zichzelf heeft;
identificeer de eigen 'cognitieve vervormingen' die iemand niet in staat stellen om zijn werkelijke waarde te realiseren;
begrijpen hoe je emoties effectiever kunt reguleren.

Strategieën om een laag zelfbeeld te verbeteren

In het geval van een laag zelfbeeld zijn er dus bepaalde strategieën die men kan toepassen om te proberen het te vergroten.

De focus hiervan ligt op het vergroten van bijvoorbeeld het gevoel van ervaren zelfredzaamheid door het vergroten van het gevoel van meesterschap, ofwel het gevoel van meesterschap tijdens het uitvoeren van een activiteit.

Om deze elementen te versterken, is het belangrijk om activiteiten te kiezen die ons een voldaan gevoel geven, zowel terwijl we ze uitvoeren als terwijl we daarmee gerelateerde doelen voltooien.

Daarom is het essentieel om realistische doelstellingen te kiezen, soms zelfs op te splitsen in microdoelstellingen, op basis van onze capaciteiten, evenals activiteiten met een moeilijkheidsgraad die ons stimuleert om te verbeteren, maar die niet te hoog is, waardoor een constante verwezenlijking van de doelstellingen en een gelijktijdige geleidelijke verhoging van ons engagement.

Andere suggesties kunnen zijn:

niet meteen opgeven als de dingen niet gaan zoals men zou willen, volharden in de eigen plannen op het werk, in relaties of op andere gebieden van het leven. De prestaties die men daarbij zal behalen, zullen bijdragen aan de groei van het gevoel van eigenwaarde. Als de drang om op te geven ineens de kop opsteekt, moeten we ons afvragen of wat we doen ons echt interesseert of dat we 'de lat te hoog' hebben gelegd: het opsplitsen van doelen in microdoelen kan ons helpen realistischer en dus meer haalbare doelen, die onze groei zullen bevorderen;
werken aan iemands assertiviteit en het vermogen om 'nee' te zeggen wanneer dat nodig is: assertiviteit is het vermogen om je gevoelens te uiten met respect voor jezelf en je waarden, om te kiezen hoe je je op een bepaald moment gedraagt in overeenstemming met je doelstellingen, om je rechten te verdedigen, om een afwijkende mening uiten wanneer men dit gepast acht, om de eigen ideeën en overtuigingen naar voren te brengen met respect voor die van anderen. Deze gedragsstijl bevordert ons welzijn en de regulering van ons gevoel van eigenwaarde en ons gevoel van eigen effectiviteit;
probeer ook de meest eigenaardige en positieve delen en kenmerken van jezelf te valoriseren, niet uitsluitend te focussen op de minder 'winnende': de constante zoektocht naar evenwicht tussen onze verdiensten en onze gebreken zal onze groei bevorderen dankzij het evenwicht tussen zelfkritiek en zelfwaardering.