Mo se faʻataʻitaʻiga, o feeseeseaiga a Yemen na avea ma se faʻalavelave mataʻutia. O nisi o manuʻa e le mafai ona faʻamaloloina moni lava.

Vitio ma Tala IINEI

Anmar Qassem o se talavou, ma malosi. Ae o se landmine na aveʻesea uma ona vae ma le tasi o ona lima. Anmar e le mafai ona minoi ma na te manaʻomia i taimi uma sina fesoasoani e savali ai ma e oʻo lava i le tolotolo e faigata tele mo ia. Ua faʻamalosia o ia e nofo i taimi uma i le fale. Ona o le taua, ua afaina ai Yemen i le leai o ni eleele faʻafanua ma o se tulaga lamatia tele lea mo soʻo se tasi.

Na lipotia e le tagata atamai o Mika Trant i le ICRC:

"O loʻo i ai se matāʻupu tele ma UXO ma atunuʻu eleele iinei," o lana tala lea. "O laina pito i luma e fesuisuiai faifai pea o lona uiga o se vaega tele o le atunuu ua afaina ma e mafua ai se faafitauli ogaoga mo nuu i tua ma nofoaga i le taulaga ona o loo ia te oe le mea muamua, o le atigi, ma isi."

O se lamatiaga e aʻafia ai tagata uma; talavou, matutua, tamaloloa, fafine, tama, ma teine. Mansour e naʻo le lima, ma le malosi uma ma le faʻaleaga o soʻo se lima-tausaga le matua. O ia le isi tagata afaina i landmines. Na paʻu lona vae a o pepe, ma o le tamaititi na ia te ia le aiatatau na faasaina ai.

 

Tamaiti e sili atu ona afaina. E le mafai ona latou iloaina i taimi uma se mea e leaga ai loʻu tino pe leai ni atigi fagu pe a latou vaai i se tasi. I le lima o le ICRC na lagolagoina nofoaga autu mo le faʻaleleia o tino i Yemen, 38 pasene o tagata maʻi o tamaiti.

"Na ou vaʻai lava i se mea na tupu ai se tamaititi i Al Hudaidah na gau lona vae ma o loʻo i ai ni faʻalavelave manuʻa aua na ia manatu o loʻo ia teuina se meataalo, pe a moni o se UXO," o le tala lea a Mike Trant.

"Na ia aumaia i le fale ma lafo i totonu o le fale ma manuʻa ai, ma faapea foi lona tina ma lona tuafafine na lagolagoina ia manuʻa i le faalavelave."

Soo se tagata talavou ua leiloloa se tino e naunau e ola i se olaga ola. Ae tusa lava pe togafitiga, e faigata le faagasologa, ma tiga. O Osama Abbas, o le 14, o loʻo ola pea, ma o le uluai vae na ia mauaina e leʻi fetaui lelei ma ia.

"O le savali e le faigofie tele, i Aden na latou maua ai se sili atu," o lana tala lea. "Ae o le taimi nei ou te manaʻomia se taotoga e faʻaleleia ai le ponaivi ma se vaega e sili atu ona agavaʻa."

I le tausaga ua teʻa na tuʻuina atu ai e le ICRC tagata 90,000 i Yemen ma vae faʻavae, physiotherapy, faʻamalosi poʻo ni pulumu. 90,000 tagata, o le toʻatele oi latou o tamaiti, e le tatau ona latou manaʻomia se togafitiga faapea, e le tatau ona latou mafatia i ia manuaga.

O le toe tulaʻi i luga e manaʻomia ai se malosi mai nei tagata talavou, o le toʻatele oi tatou e leʻi toe valaʻau. O le ICRC o le a faʻaauau pea ona lagolagoina i latou, ina ia mafai ai e fanau pei o 12-tausaga-matua Shaif ona i ai, i se tulaga maualalo, le avanoa e faaauau ai lana aʻoga.

"Faafetai i le Atua" o le tala lea a Shaif pe a ia fetaui ma lona vae. "O lenei e mafai ona ou toe foi i le aoga, e mafai ona ta taaalo ma au uo, ma e mafai ona ou savali i soo se mea e pei lava o le masani!"

Toe faʻaleleia o le tino, lala faʻavae, ma laʻu aʻoga e mafai ona fesoasoani. Ua faʻamoemoe le ICRC e faʻaauauina nei mea uma i totonu o Yemen. Ae o na mea e le mafai ona foʻia le faʻaleagaina o mea leaga. Ma e na o le taofia o le faʻaaogaina o tamaʻitaʻi, ma le taofia i le tauʻave ina ia faʻatagaina ai minisita ma UXO ona faʻamamaina, e mafai ona taofia le tele o tamaiti o loʻo mafatia i ni manuaga matuia.

FUA FAATUATUA

- O le ICRC o loʻo lagolagoina le lima nofoaga autu mo le toe faʻaleleia o le tino i Sanaʻa, Aden, Taiz, Saada ma Mukalla, i le 2018 na matou saunia lata ane 90,000 tagata faʻapitoa ma togafitiga (vaega faʻavae, physiotherapy ma togafiti poʻo vailaʻau). 38% o maʻi na matou fesoasoani i nei nofoaga o tamaiti. 22% o fafine, o isi o tane.

- Fesoasoani le ICRC i lala o Yemen Mine Action Centre (YEMAC) i le itu i matu ma le itu i saute o le atunuʻu. O le YEMAC e galue i le atunuʻu ina ia faʻalauteleina le silafia o le eleele.