Bloedarmoede: wat is het en welke problemen veroorzaakt het?
In plaats van bloedarmoede is het correct om te spreken van bloedarmoede. Deze aandoening, gekenmerkt door een verandering in de morfologie van rode bloedcellen en erytrocytenindices (componenten van het bloedbeeld die informatie geven over de fysieke kenmerken van rode bloedcellen), neemt vele vormen aan
De meest voorkomende oorzaak van bloedarmoede is ijzertekort
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie krijgen wereldwijd meer dan 700 miljoen mensen niet genoeg ijzer binnen.
Dit is echter niet de enige oorzaak.
Bloedarmoede kan ook worden veroorzaakt door problemen bij de aanmaak van rode bloedcellen, hun afbraak, bloedingen, genetische defecten of ziekten zoals leukemie en reumatoïde artritis.
Bloedarmoede door ijzertekort wordt sideropenie genoemd en treft 3% van de volwassen bevolking in geïndustrialiseerde landen (voornamelijk vrouwen, vooral zwangere vrouwen).
De percentages stijgen in armere delen van de wereld, tot 50% waar het dieet buitengewoon arm is en darmbacteriën veel voorkomen.
De meest voorkomende soorten
Een persoon lijdt aan bloedarmoede wanneer hij een hemoglobinegehalte in het bloed heeft van minder dan 12 g/dl voor vrouwen en 13 g/dl voor mannen, of wanneer het volume van bezonken rode bloedcellen lager is dan normaal.
Deze aandoening kan tijdelijk zijn en een indicatie zijn van een bepaalde fase in iemands leven (menstruatiecyclus, zwangerschap) of chronisch.
De patiënt die lijdt aan bloedarmoede, ongeacht de classificatie van de aandoening, ziet een vermindering van de erytrocytenmassa en daarmee van het vermogen om zuurstof van het bloed naar de weefsels te transporteren.
De meest voorkomende vormen van bloedarmoede zijn:
- ijzergebreksanemie
- sikkelcelanemie
- pernicieuze anemie
- hemolytische anemie
- aplastische bloedarmoede
- Mediterrane bloedarmoede
- Bloedarmoede door ijzertekort
Bloedarmoede door ijzertekort treedt op wanneer een persoon niet genoeg ijzer uit de voeding krijgt.
Of wanneer het lichaam onvoldoende ijzer opneemt of wanneer er sprake is van een langdurig verlies ervan.
IJzer komt vooral voor in vlees, lever en slachtafval, dooier en vis.
Vegetariërs en veganisten kunnen het daarentegen halen uit peulvruchten, gedroogd fruit en donkergroene bladgroenten.
Als het dieet correct is, maar er treedt malabsorptie op, kan dit te wijten zijn aan chronische diarree, hypochloorhydrie (de maag produceert niet voldoende zuursecretie), intestinale steatorroe (de ontlasting bevat niet-geabsorbeerde vetten), of na een operatie zoals resectie van een het ileum of een deel van de maag.
Ten slotte kan langdurig ijzerverlies optreden tijdens de menstruatiecyclus of in het geval van gastro-intestinale bloedingen: aambeien, hemorragische gastritis, zweren, divertikels, hiatale hernia, de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, colon- of maagkanker. De longen kunnen ook bloeden, evenals de nieren.
Het is daarom essentieel om de oorzaak van sideropenie te begrijpen en dienovereenkomstig te handelen.
Bloedarmoede door ijzertekort komt vaker voor tijdens de zwangerschap en bij kinderen.
Sikkelcelanemie
Een genetische bloedziekte, sikkelcelanemie, wordt gekenmerkt door de 'sikkelvorm' van rode bloedcellen.
Deze conformatie voorkomt dat ze goed door de bloedcapillairen gaan, waardoor de patiënt vatbaar wordt voor ischemische weefselbeschadiging.
De toegenomen zwakte van de bloedlichaampjes veroorzaakt ook hemolyse.
Sikkelcelanemie is niet te genezen en de therapie is gericht op het beheersen van de symptomen: pijnstillers en vocht tijdens pijnlijke aanvallen, transfusies wanneer de bloedarmoede zeer ernstig wordt, antibiotica om het risico op infectie te beperken.
Het is essentieel om een correcte levensstijl te behouden, om zeisen van rode bloedcellen te vermijden: regelmatige lichaamsbeweging, weinig stress, voldoende hydratatie, voeding met de juiste hoeveelheid foliumzuur.
Slechts in zeldzame gevallen vindt een beenmergtransplantatie plaats, een gecompliceerde procedure mede door de beperkte beschikbaarheid van donoren.
Pernicieuze anemie
De patiënt die lijdt aan pernicieuze anemie lijdt aan vitamine B12-malabsorptie: in de meeste gevallen tasten en vernietigen abnormale antilichamen de pariëtale cellen van de maag en is het maagslijmvlies chronisch ontstoken (auto-immuun atrofische gastritis).
Pernicieuze anemie kan echter ook andere oorzaken hebben: chirurgische resectie van het ileum, chronische H.pylori-infectie, misbruik van geneesmiddelen tegen maagzweren, malabsorptiesyndromen.
Pernicieuze anemie wordt onder controle gehouden met intramusculaire injecties van vitamine B12.
Hemolytische anemie
Hemolytische anemie duidt op een groep bloedaandoeningen die – gemeenschappelijk – de voortijdige afbraak van rode bloedcellen hebben:
- hemolytische anemie van intraglobulaire oorzaken, als de rode bloedcellen interne veranderingen vertonen;
- hemolytische anemie door extra-globulaire oorzaken, als de vernietiging van rode bloedcellen afhankelijk is van externe oorzaken.
De behandeling hangt af van de oorzaak die de vernietiging van de bloedlichaampjes veroorzaakt, maar omvat over het algemeen de toediening van corticosteroïden, immunosuppressiva, intraveneuze immunoglobulinen, ijzer en chelaatvormers.
In zeldzame gevallen kunnen meer invasieve therapieën nodig zijn, van transfusies tot verwijdering van de milt.
Aplastische bloedarmoede
Een ziekte van het beenmerg, aplastische anemie wordt gekenmerkt door de numerieke vermindering van bloedcellen.
De patiënt heeft dus niet genoeg rode bloedcellen, maar ook niet genoeg witte bloedcellen, bloedplaatjes en – dus – stamcellen.
De oorzaken zijn misschien wel de meest uiteenlopende
- blootstelling aan chemicaliën (pesticiden, benzeen, enz.)
- blootstelling aan ioniserende straling
- inname van medicijnen (tolbutamide, fenylbutazon, chlooramfenicol, enz.)
- infecties (hepatitis B- en hepatitis C-virussen, dengue, HIV)
- auto-immuunziekten (systemische lupus erythematosus, reumatoïde artritis)
- paroxismale nachtelijke hemoglobinurie
Therapie voor aplastische anemie is gericht op symptoomcontrole en herstel van de beenmergfunctie.
Zo worden hematologietransfusies en trombocytenconcentraten uitgevoerd, antibiotica toegediend bij infectie en immunosuppressiva tot en met beenmergtransplantatie.
Mediterrane bloedarmoede
Mediterrane bloedarmoede, of thalassemie, wordt veroorzaakt door een genetisch defect dat leidt tot de vernietiging van rode bloedcellen.
Meer verspreid op Sardinië dan in de rest van Italië, heeft het een typische symptomatologie van chronische vermoeidheid en slechte groei: lage hemoglobinewaarden en slechte zuurstofvoorziening van weefsels, organen en spieren zijn de oorzaak.
Patiënten die lijden aan mediterrane bloedarmoede moeten regelmatig bloedtransfusies ondergaan.
Ongeacht het type waaraan men lijdt, zijn er verschillende typische symptomen:
- bleekheid
- gevoel van vermoeidheid
- zwakte
- broze, lepelvormige nagels (coilonichia)
- frequente hoofdpijn of migraine
In meer ernstige gevallen is het ook mogelijk om te ervaren
- dyspneu
- vervetting van de lever, het hart en de nieren: lipiden hopen zich op in hun cellen en veroorzaken functieverlies van de aangetaste cel
- hartfalen, als de vervetting van het hart belangrijk is
- oligurie en anurie als de bloedarmoede wordt veroorzaakt door opvallende bloedingen
Diagnose en behandeling
Anemie wordt gediagnosticeerd op basis van de anamnese en objectieve test, gevolgd door een laboratoriumtest.
De arts zal een bloedtelling met leukocyten- en bloedplaatjesformule, rode bloedcelindex en morfologie en een perifere uitstrijkje voorschrijven.
Aan de hand van de verkregen resultaten beoordeelt hij verder onderzoek.
Bloedarmoede is echter geen diagnose: het is een indicatie van een onderliggend probleem, dat een genetische mutatie, een pathologische aandoening of een verkeerde levensstijl kan zijn.
Als er voor bloedarmoede als gevolg van genetische oorzaken geen genezing is en de therapie gericht is op het beheersen van de symptomen, wanneer de oorzaak van de bloedarmoede een pathologie is, zal de specialist aan de oplossing werken.
Het geval van sideropenische bloedarmoede is anders, waaronder een verandering in iemands levensstijl.
Als de patiënt niet genoeg ijzer inneemt, moet hij dit in zijn dieet opnemen
- eidooiers
- hele schaal- en schelpdieren
- vlees
- afval
- donkergroene bladgroenten
- peulvruchten
- voedingsmiddelen met veel vitamine C, die de opname van ijzer vergemakkelijkt: citroenen, sinaasappels, grapefruit, mandarijnen, kiwi, peterselie, paprika, sla, spinazie, radicchio, broccoli
- voedingsmiddelen met veel vitamine B12, als er een vitamine B12-tekort is: lever, groenten, peulvruchten, zoet fruit
Indien dit passend wordt geacht, kan de arts zijn toevlucht nemen tot medicamenteuze therapie.
De meest gebruikte medicijnen zijn:
- ijzersulfaat, dat over het algemeen geen bijwerkingen heeft
- ijzer(II)zouten, die echter bijwerkingen kunnen veroorzaken zoals constipatie, diarree, buikkrampen
- ijzer dextraan
- ijzerfumaraat
- ijzer gluconaat
- ijzer saccharaat
- ijzer carbonyl
Lees ook
Emergency Live nog meer ... Live: download de nieuwe gratis app van uw krant voor IOS en Android
Mediterrane bloedarmoede: diagnose met een bloedtest
Wat is bilirubine en waarom meten?
Bloedarmoede door ijzertekort: welke voedingsmiddelen worden aanbevolen?
Wat is albumine en waarom wordt de test uitgevoerd om bloedalbuminewaarden te kwantificeren?
Zwangerschapsdiabetes, wat het is en hoe ermee om te gaan?
Wat is amylase en waarom wordt de test uitgevoerd om de hoeveelheid amylase in het bloed te meten?
Bijwerkingen van geneesmiddelen: wat ze zijn en hoe bijwerkingen te behandelen
Albuminevervanging bij patiënten met ernstige sepsis of septische shock
Provocatietests in de geneeskunde: wat zijn ze, waarvoor dienen ze, hoe vinden ze plaats?
Thalassemie of mediterrane bloedarmoede: wat is het?