Beter bekend als het syndroom van Stendhal omdat Stendhal er persoonlijk door werd getroffen en het beschreef in zijn boek met verslagen van een reis naar Italië in 1817: 'Ik had dat niveau van emotie bereikt waar de hemelse sensaties van de kunsten en hartstochtelijke gevoelens elkaar ontmoeten. Toen ik Santa Croce verliet, had ik een hartslag, het leven was voor mij opgedroogd, ik liep in angst om te vallen', (Napels en Florence: een reis van Milaan naar Reggio)

Deze aandoening komt in Florence zo'n tien keer per jaar voor en treft vooral zeer gevoelige mensen en buitenlanders, terwijl Italianen praktisch immuun lijken te zijn.

Het is slechts een acute psychische decompensatie die zelfs tot ziekenhuisopname kan leiden, maar dit is tijdelijk en laat geen nawerkingen achter.

De stoornis is niet gerelateerd aan bepaalde kunstenaars of kunstwerken, maar betreft de kenmerken van het kunstwerk die oncontroleerbare emotionele reacties veroorzaken.

De klinische diagnose werd voor het eerst gesteld in 1982, maar al in 1979 stelde de psychiater Graziella Margherini haar voor, met de beschrijving van 100 gevallen in haar boek: 'La sindrome di Stendhal. De malaise van de reiziger voor de grootsheid van de kunst'.

De Florentijnse psychiater voerde een onderzoek uit waarbij proefpersonen na een bezoek aan de Uffizi ziek naar het ziekenhuis gingen.

De patiënten waren meestal mannen, tussen de 25 en 40 jaar, met een goede schoolopleiding, alleen reizend uit West-Europa of Noord-Amerika, en hadden hun reisroute gekozen op basis van hun artistieke interesses.

Magherini stelt in haar onderzoek dat: “de analyse van het Stendhal-syndroom de complexe psychosomatische interacties aan het licht heeft gebracht die bij sommige individuen kunnen worden geactiveerd, met bepaalde predisponerende psychische aandoeningen, wanneer de omgevingscontext de voorkeur geeft aan aspecten van het ontwortelen van de eigen levensgewoonten.

Schoonheid en kunstwerken zijn in staat om de diepste gemoedstoestanden van de gebruiker te beïnvloeden en situaties en structuren terug te brengen die normaal worden verwijderd.

STENDHAL'S (OF FLORENCE) SYNDROOM, DE SYMPTOMEN:

Syndroom van Florence of Stendhal kan verschillende klinische manifestaties hebben, variërend van de eenvoudigste angst- of paniekcrises met dyspneu, versnelde hartslag, gevoel van flauwvallen, tot de meest ernstige crises met huilen, angst, schuldgevoelens, hallucinaties en paranoia tot het punt van escalerend tot hysterisch agressief gedrag dat soms leidt tot een poging om het kunstwerk te vernietigen.

Het manifesteert zich bij het zien van buitengewoon mooie kunstwerken, zeker als deze zich in krappe ruimtes bevinden.

Vanuit klinisch oogpunt kunnen drie verschillende symptomatologische beelden worden onderscheiden:

Paniek aanval. De persoon ervaart hartkloppingen, ademhalingsmoeilijkheden, pijn op de borst, duizeligheid, flauwvallen, depersonalisatie en derealisatie;

depressieve toestanden, huilbuien, ongemotiveerde schuldgevoelens, angst of, omgekeerd, overmatige opwinding, euforie en zelfverheffing;

visuele en auditieve hallucinaties en de externe omgeving wordt achtervolgend. Over het algemeen bevinden mensen zich vóór het begin van het Stendhal-syndroom niet in de acute fase van hun basale psychopathologie.

De symptomen zijn relatief kortdurend en verdwijnen meestal binnen enkele uren.

Er zijn echter gevallen gemeld waarin de symptomen tot een week aanhouden.

Alle stoornissen komen vaker voor bij mensen met emotionele labiliteit.

Studies tonen aan dat vooral Europeanen (nauwelijks Italianen) en Japanners worden getroffen.

Soms kunnen de manifestaties van het syndroom het begin van een volledige psychiatrisch wanorde en blijven bestaan ​​buiten de beschouwing van artistieke werken.

De laatste tijd is ontdekt dat moderne muziek, die een sterke psychologische en emotionele impact heeft, ook toestanden kan veroorzaken die sterk lijken op gewone wanen en hallucinaties die lijken op de manifestaties van het syndroom van Stendhal.

WETENSCHAP VERSUS STENDHAL'S SYNDROOM:

Volgens neuro-esthetische studies heeft het proces van esthetische waarneming door een waarnemer zowel een neurofysiologische als een evolutionaire basis.

Veel onderzoek heeft zich gericht op de effecten die worden voortgebracht door de mate van vertrouwdheid van de perceptuele stimulus bij het toekennen van een positief esthetisch oordeel over het beschouwde kunstwerk.

De hypothese is dat de perceptie van schoonheid en het begin van esthetisch plezier bij de waarnemer kan worden beïnvloed, zo niet bepaald, door specifieke elementen (hedonisch genoemd, dwz in staat om plezier op te wekken) die in het werk zelf aanwezig zijn.

Deze psychische decompensatie wordt zowel veroorzaakt door de stimulatie van hersengebieden die ons in staat stellen het werk te begrijpen (zoals spiegelneuronen) als door de vorming van normale en pathologische emotionele toestanden (waaronder gebieden zoals amygdala, ventrale striatum, orbitale cortex).

PSYCHOANALYSE:

Volgens de theorieën van psychoanalytici, waarop Magherini haar studies baseerde, kan artistiek genot worden aangeduid als de unie tussen de primaire esthetische ervaring (gekoppeld aan de moeder-kindrelatie en verwijst naar de eerste ontmoeting die het kind heeft met het gezicht, de stem, de moederborst, beschouwd als het eerste contact met schoonheid), het verontrustende onderwerp (een verdrongen en vooral emotioneel belangrijke conflictervaring die opnieuw wordt geactiveerd door de ontmoeting met het kunstwerk) en het gekozen feit (gekoppeld aan het specifieke werk waarop de het onderwerp focust, omdat het bepaalde ervaringen opnieuw activeert en dat object een bepaalde emotionele betekenis geeft die in staat is de reactie en de psychische symptomatologie op gang te brengen).

BEHANDELING VAN HET SYNDROOM VAN FLORENCE (OF HET SYNDROOM VAN STENDHAL):

Dr. Magherini wijst er zelf op dat het vaak voldoende is om onderwerpen simpelweg van kunstwerken te verwijderen om symptomen te verminderen.

Wanneer de symptomen ernstiger zijn en niet vanzelf verdwijnen, is een gespecialiseerde behandeling nodig, meestal farmacologisch, bestaande uit de toediening van anxiolytica en/of antidepressiva en stemmingsstabilisatoren.

Als het syndroom gepaard gaat met andere soorten psychiatrische stoornissen, kan farmacologische behandeling ook het gebruik van antipsychotica omvatten en gecombineerd worden met psychotherapie.

Dit syndroom is (nog) niet geclassificeerd binnen de DSM.

Artikel geschreven door Dr. Letizia Ciabattoni

Lees ook:

Stockholm-syndroom: wanneer het slachtoffer de kant van de dader kiest

Placebo- en nocebo-effecten: wanneer de geest de effecten van medicijnen beïnvloedt

Bron:

https://www.rivistadipsichiatria.it/archivio/1461/articoli/16139/

http://www.formazionepsichiatrica.it/2-2014/4%20Iacono.pdf

Freedberg D., Gallese V. Movimento, emozione, empatia. Ik fenomeni che si producono a livello corporeo osservando le opere d'arte. Ed. A. Mondatori, Milaan 2008

Magherini G. La sindrome di Stendhal, Ponte alle Grazie Firenze 2007