Cukrzyca to choroba wywołana sumą kilku czynników, zwłaszcza w krajach zachodnich. Należą do nich z jednej strony postępujące starzenie się społeczeństwa, złe nawyki żywieniowe i wynikający z tego wzrost liczby osób otyłych; z drugiej strony wzrost wczesnej diagnozy, a z drugiej spadek śmiertelności chorych na cukrzycę

Cukrzyca: co to jest i co ją powoduje

Cukrzyca jest spowodowana hiperglikemią, czyli wzrostem poziomu glukozy we krwi, spowodowanym defektem wydzielania lub niedostatecznym działaniem insuliny, hormonu wytwarzanego przez komórki trzustki, odpowiedzialnego za kontrolę poziomu cukru.

Istnieją dwa różne typy cukrzycy: cukrzyca typu 1, która dotyka od 3% do 5% chorych na cukrzycę, oraz częstsza cukrzyca typu 2, która dotyka ponad 90% pacjentów z cukrzycą.

Są to dwie bardzo różne choroby, zarówno pod względem początku, leczenia, jak i wpływu na życie pacjentów.

Chociaż czasami jest to subtelna choroba, która może przebiegać bez wyraźnych objawów i przez jakiś czas milczeć, w ostrych przypadkach do jej objawów należą zmęczenie, wielomocz (zwiększona objętość moczu) z następczym polidypsja (zwiększone pragnienie), utrata masy ciała i ból brzucha .

Długofalowe następstwa hiperglikemii prowadzą do pojawienia się przerażających powikłań cukrzycy: retinopatii, nefropatii, neuropatii i chorób układu krążenia (choroba wieńcowa, udar, arteriopatia kończyn dolnych).

Cukrzycę można zdiagnozować za pomocą prostego testu stężenia glukozy we krwi przy użyciu normalnej próbki krwi.

Cukrzyca typu 1: ciężka choroba autoimmunologiczna

Cukrzyca typu 1 ma tendencję do występowania zwłaszcza w dzieciństwie i młodości (ale rzadziej także u osób dorosłych) i jest spowodowana całkowitym brakiem insuliny, spowodowanym zniszczeniem komórek beta trzustki w wyniku pojawienia się autoprzeciwciał.

Nie znamy jeszcze rzeczywistych przyczyn tej nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej, ale wydaje się, że jest ona związana z czynnikami dziedzicznymi, na które mają wpływ czynniki środowiskowe (np. niektóre infekcje wirusowe).

Cukrzyca typu 2: choroba wieloczynnikowa

Z drugiej strony cukrzyca typu 2 pojawia się zwykle po 30-40 roku życia.

W genezie tej patologii metabolicznej zaangażowanych jest kilka mechanizmów, ale klasycznie początkowym defektem jest insulinooporność, czyli zmniejszone działanie insuliny w narządach docelowych, co prowadzi z jednej strony do nadmiernej produkcji glukozy w wątrobie, a z drugiej do jej zmniejszonego wykorzystania przez mięśnie.

Do najważniejszych czynników ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2 należą wywiad rodzinny, siedzący tryb życia, dieta zbyt bogata w tłuszcze i cukry oraz nadwaga.

Hiperglikemia w tej chorobie może mieć stopniowy początek, dlatego cukrzyca typu 2 może zachowywać się cicho przez kilka lat, zanim doprowadzi do pojawienia się objawów, a często już na początku mogą występować typowe dla choroby powikłania.

Czy można zapobiegać cukrzycy?

Niestety, obecnie nie jest możliwe zapobieganie wystąpieniu cukrzycy typu 1, chociaż trwają badania nad możliwością interwencji w najwcześniejszych stadiach choroby.

Można jednak zapobiegać cukrzycy typu 2, stosując zdrową dietę o niskiej zawartości tłuszczu i kalorii, regularnie ćwicząc i unikając nadwagi.

Środki te są szczególnie skuteczne w przypadku cukrzycy typu 2: istnieją badania potwierdzające, że odpowiedni styl życia jest skuteczniejszy niż interwencja farmakologiczna w obniżaniu poziomu cukru we krwi.

Insulina i leki hipoglikemizujące: możliwości leczenia

Cukrzycę typu 1 można leczyć wyłącznie insuliną.

Insulina może być podawana zarówno klasycznymi wstrzyknięciami podskórnymi, jak i systemami ciągłej infuzji (pompa).

Dzięki temu leczeniu, które musi być ciągłe i trwać przez całe życie, pacjenci mogą prowadzić normalne codzienne życie.

Bardzo ważne jest jednak, aby skierować je do specjalistycznych i wielospecjalistycznych ośrodków, zarówno w celu leczenia samej cukrzycy, jak i leczenia powikłań, które mogą powstać w związku z tą chorobą.

W leczeniu typu 2 mamy jednak kilka dostępnych opcji terapeutycznych i rzeczywiście w ostatnich latach widzieliśmy wprowadzenie kilku nowych „innowacyjnych” leków, które znacząco zmienią praktykę kliniczną w ciągu najbliższych kilku lat, przy czym wykazano również, że mają znaczący wpływ na ryzyko sercowo-naczyniowe, które jest główną przyczyną śmiertelności w cukrzycy typu 2.

W szczególności odniesiono się do analogów GLP-1 (glukagonopodobny peptyd-1), hormonu, którego zadaniem jest ułatwianie sekrecji insuliny, wytwarzanej przez komórki jelit po spożyciu pokarmu; oraz do gliflozyn lub inhibitorów kotransportera sodowo-glukozowego 2 (SGLT2), które promują eliminację glukozy z moczem poprzez działanie na receptor nerkowy.

Należy jednak stwierdzić, że nie ma jednej terapii lekowej, która byłaby odpowiednia dla wszystkich pacjentów z typem 2 d.: terapie muszą być dostosowane do potrzeb indywidualnego pacjenta, w oparciu o jego cechy i historię kliniczną.

Czytaj także:

Rozpoznanie cukrzycy, kluczowy moment w interwencji pacjenta

Cukrzyca, naukowcy z Uniwersytetu Yale opracowują lek doustny o podwójnym działaniu

Źródło:

Humanitas