Rany i odleżyny: znaczenie profilaktyki „trudnych ran”
Termin „rana” w medycynie odnosi się do szczególnego rodzaju rany, charakteryzującej się przerwaniem jednej lub więcej zewnętrznych tkanek organizmu i spowodowanej niedokrwieniem (przerwaniem naczyń krwionośnych) i późniejszą martwicą (śmierć komórek) skóry oraz, w przypadku silnego bólu, leżących poniżej tkanek
Owrzodzenia są często określane jako „trudne rany” właśnie dlatego, że – w przeciwieństwie do większości ran – owrzodzenia są zwykle „ranami przewlekłymi”, tj. nie goją się w ciągu 60 dni od ich pojawienia się.
Przerwanie przepływu krwi, które prowadzi do śmierci tkanki i powstania bólu, może być spowodowane różnymi przyczynami zewnętrznymi i wewnętrznymi.
Przyczyny rany
Jedną z najczęstszych zewnętrznych przyczyn powstawania owrzodzeń są urazy odleżynowe, czyli rany, które stopniowo pojawiają się w wyniku nacisku ciężaru ciała na pojedynczy punkt skóry, który jest ściśnięty pomiędzy wyniosłością kostną (typowe przykłady: biodro lub pięta) przy łóżku lub wózku inwalidzkim.
Urazy odleżyn są typowe dla osób, które z powodu niepełnosprawności fizycznej lub nawet psychicznej mają ograniczoną zdolność poruszania się lub są przykute do łóżka przez długi czas (śpiączka, paraliż, złamanie kości udowej u osób starszych…).
Główną przyczyną etiologiczną rany w tym przypadku jest przewlekły ucisk, jednak nie można zaprzeczyć, że uszkodzeniu sprzyjają inne czynniki, takie jak podeszły wiek pacjenta czy przewlekłe patologie układu krążenia.
Niewydolność krążenia a cukrzyca
Innymi przykładami przyczyn powstawania owrzodzeń są niewystarczające tętnice i żyły, przez co prawidłowe ukrwienie nie dociera do tkanki skórnej, zwłaszcza w kończynach, ponieważ są to tak zwane obszary „obwodowe”, a ciśnienie w nich jest nieuchronnie niższe niż w centralne obszary ciała, bliżej serca.
Jeszcze inną typową przyczyną może być choroba cukrzycowa, która nieleczona powoduje uszkodzenie mikrokrążenia prowadzące do hipoperfuzji tych części tkanki, które łatwo ulegają owrzodzeniu, zazwyczaj stóp.
Znaczenie profilaktyki ran odleżynowych
Gojenie odleżyn jest zatem bardzo powolne i często trudne, jeśli nie niemożliwe, jest usunięcie przyczyny odleżyn: na przykład trudno jest zapobiec tworzeniu się odleżyn u pacjentów z tetraplegią.
Z tego powodu uwaga lekarza, pielęgniarki powinna być skupiona przede wszystkim na zapobieganiu pojawianiu się tego typu rany (np. poprzez okresowe bierne mobilizowanie pacjenta) a nie na leczeniu, które często jest bardzo złożone, zwłaszcza, gdy ból pogłębia się i/lub zostaje zarażony, w niektórych przypadkach nawet narażając życie pacjenta na ryzyko.
Czytaj także:
Emergency Live jeszcze bardziej…Live: Pobierz nową darmową aplikację swojej gazety na iOS i Androida
Jak przeprowadza się segregację na oddziale ratunkowym? Metody START i CESIRA
Odleżyny leżące na brzuchu, w pozycji leżącej, boczne: znaczenie, pozycja i urazy
Pierwsza pomoc: jak pomóc komuś z ranami kłutymi
Palpacja w badaniu obiektywnym: co to jest i do czego służy?