Rzadkie choroby: choroba inkluzyjna mikrokosmków (MVID) lub zanik mikrokosmków (MVA)

By Krystiana Antonina On 19 maja 2023 r.

Zawarta choroba mikrokosmków jest rzadką chorobą, która objawia się u noworodków obfitą wodnistą biegunką

Leczy się ją karmiąc te dzieci do końca życia wyłącznie drogą żylną (żywienie pozajelitowe).

Choroba wtrętowa mikrokosmków (MVID), zwana także zanikiem mikrokosmków (MVA), jest chorobą genetyczną jelit spowodowaną zmianą błony śluzowej jelita, a w szczególności krawędzi wierzchołkowej (zewnętrznej lub rąbka szczoteczkowego) enterocytów, tj. ściana jelita, która wyściela kosmki jelitowe i której funkcją jest wchłanianie składników odżywczych.

Po raz pierwszy została opisana w 1978 roku i charakteryzuje się pojawieniem się w okresie niemowlęcym (postać o wczesnym początku) uporczywej wodnistej biegunki, która nie ustępuje pomimo całkowitego odpoczynku jelit.

Opisano również przypadki występujące później, po pierwszych dwóch do trzech miesiącach życia (postać o późnym początku).

CHOROBY RZADKIE? ABY DOWIEDZIEĆ SIĘ WIĘCEJ ODWIEDŹ STOISKO UNIAMO – WŁOSKA FEDERACJA CHORÓB RZADKICH NA EMERGENCY EXPO

Zawarta choroba mikrokosmków jest niezwykle rzadką chorobą wrodzoną

W Europie jest tylko kilkaset dzieci z MVID.

Częstotliwość jest najwyższa w krajach o wysokim stopniu chowu wsobnego, co sugeruje autosomalną recesywną transmisję.

Większość pacjentów z wczesnym początkiem ma zmianę (mutację) w genie MYO5B, genie zawierającym instrukcje wytwarzania miozyny Vb, która bierze udział w transporcie cząsteczek i cząstek w komórce oraz we wzroście mikrokosmków.

U dzieci z chorobą mikrokosmków o późnym początku gen STX3 jest zmieniony (zmutowany), który zawiera instrukcje produkcji syntaksyny 3, białka zaangażowanego w utrzymanie polaryzacji komórek, która jest niezbędna do kierowania transportem składników odżywczych w enterocytach (komórkach które wyściełają jelito).

Obie formy choroby dziedziczone są autosomalnie recesywnie: obie kopie genów, ta pochodzenia matczynego i ojcowskiego, są zmienione (mutowane).

Rodzice są nosicielami tylko jednej kopii zmienionego genu i nie są chorzy, ale przy każdej ciąży (25% szans) ryzykują posiadanie dziecka z chorobą mikrokosmków

Ciąża i poród chorych dzieci są na ogół normalne.

Najbardziej sugestywnym objawem jest ciężka wodnista biegunka, która rozpoczyna się w pierwszych dniach życia i staje się tak obfita, że w ciągu pierwszych 24 godzin życia dochodzi do utraty nawet 30% masy ciała, co prowadzi do ciężkiego odwodnienia.

Często zagraża to życiu, ponieważ wydalanie z kałem jest znaczne (od 150 do ponad 300 ml/kg/dobę) i zawiera bardzo dużą ilość sodu (około 100 mmol/l).

Całkowity i przedłużony odpoczynek jelit (na czczo) może zmniejszyć objętość stolca, ale go nie normalizuje: straty, nawet na czczo, prawie zawsze pozostają powyżej 150 ml/kg/dobę.

Kiedy choroba pojawia się w pierwszych dniach życia, może dojść do zaburzeń czynności nerek, spowodowanych nie tylko ciężkim odwodnieniem, ale także zajęciem nerek przez chorobę: nabłonek kanalików nerkowych wykazuje taki sam defekt polaryzacji jak nabłonek jelitowy .

Jednak zajęcie nerek ma tendencję do zmniejszania się później lub utrzymywania się w postaci nefrokalcynozy (nadmierne złogi wapnia w nerkach) spowodowanej odwodnieniem.

U niektórych dzieci czynność wątroby może być również upośledzona z powodu zmienionej polaryzacji w obrębie komórek śródbłonka wyściełających drogi żółciowe.

Może to powodować zastój żółci wytwarzanej przez wątrobę i silne swędzenie spowodowane wysokim stężeniem kwasów żółciowych we krwi, które nie mogą być usunięte przez drogi żółciowe.

Duże straty płynów z kałem powodują, że wszystkie dzieci z chorobą mikrokosmków wymagają pilnej suplementacji wody i soli oraz dożylnego żywienia zastępczego (żywienie pozajelitowe).

Podejrzenie choroby wtrętów mikrokosmków jest kliniczne w przypadku niemowlęcia lub małego dziecka z obfitą biegunką, u którego szybko rozwija się kwasica metaboliczna (nagromadzenie kwasów w organizmie) i objawy hipotonii (spadek siły mięśniowej) z towarzyszącym odwodnieniem.

Żadne inne objawy nie są związane z tym zaburzeniem, jednak większość dzieci jest również narażona na rozwój cholestazy (zastoju żółci, która nie może płynąć z wątroby do jelita) i niewydolności wątroby.

Wykonuje się endoskopię przewodu pokarmowego z biopsją jelit, która jest podstawą diagnostyki choroby mikrokosmków m.in.

Analizę histologiczną należy jednak przeprowadzić zarówno za pomocą mikroskopu świetlnego, jak i elektronowego.

Bezpośrednia analiza endoskopowa całego przewodu pokarmowego jest właściwie całkowicie normalna, poza drobnymi nieswoistymi zmianami, takimi jak lekkie zaczerwienienie błony śluzowej lub, w rzadkich przypadkach, pośrednie objawy zaniku kosmków.

Natomiast analiza histologiczna ujawnia specyficzne zmiany (głównie w jelicie cienkim iw mniejszym stopniu okrężnicy).

Standardowa histologia (pod mikroskopem świetlnym) wykazuje zmienny stopień atrofii (słaby rozwój) kosmków (błona śluzowa wygląda jak „cienka błona śluzowa”).

Inną charakterystyczną cechą jest gromadzenie się ziarnistości w wierzchołku niedojrzałych enterocytów.

W mikroskopie elektronowym enterocyty wykazują charakterystyczne ciałka inkluzyjne („włączone mikrokosmki”).

Rozpoznanie włączonej choroby mikrokosmków jest trudne i powinno być leczone lub przynajmniej potwierdzone przez szczególnie doświadczonych patologów

Choroba inkluzyjna mikrokosmków musi być różnicowana z dysplazją nabłonka jelit lub enteropatią „grudkowatą”, chorobami zapalnymi o wczesnym początku i enteropatiami autoimmunologicznymi, jak również z innymi postaciami opornej na leczenie biegunki o wczesnym początku (chlorowodorek i wrodzony sodiorhoea, biegunka związana z zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy, biegunka z niedoboru izomaltazy) i rzadziej inne formy niewydolności jelit (na przykład przewlekła rzekoma niedrożność jelit lub inne formy zaburzeń motoryki jelit).

Podobne posty

Wydatki na opiekę zdrowotną we Włoszech: rosnące obciążenie gospodarstw domowych

Kwiecień 11, 2024

Alert wolierowy: między ewolucją wirusa a ryzykiem dla ludzi

Kwiecień 4, 2024

Dzień na żółto przeciwko endometriozie

Mar 28, 2024

Nadzieja i innowacja w walce z rakiem trzustki

Mar 27, 2024

Najczęstszymi powikłaniami choroby mikrokosmków, będącej konsekwencją ciężkiej biegunki, są ostre epizody odwodnienia i dekompensacji metabolicznej.

Zmniejszenie objętości krwi spowodowane odwodnieniem może prowadzić do przejściowego niedokrwienia (niewystarczającego dopływu krwi do mózgu) z mniej lub bardziej poważnymi skutkami neurologicznymi i psychologicznymi oraz opóźnieniem rozwoju poznawczego.

Z tego samego powodu czynność nerek może być również upośledzona.

Żywienie pozajelitowe jest w tym przypadku prawdziwą terapią ratującą życie i musi być przygotowywane i podawane przez personel z dużym doświadczeniem, zwłaszcza w początkowej fazie stabilizacji maluchów, co często wiąże się z ciągłym dostosowywaniem objętości i składu worków żywieniowych, które mają być podawane.

Głównymi powikłaniami żywienia pozajelitowego i charakterystyczną dla tej choroby ciężką przewlekłą niewydolnością jelit jest cholestaza (zaburzenia w wydalaniu żółci) i/lub niewydolność wątroby.

Zaburzeniom czynności wątroby można zapobiegać, prowadząc staranne żywienie pozajelitowe zgodnie z wytycznymi, które zalecają unikanie nadmiaru kalorii i zwracanie uwagi na wybór najbardziej odpowiednich preparatów lipidowych.

Cholestaza, jeśli jest związana z chorobą podstawową i dlatego występuje już w pierwszych miesiącach życia, z czasem nieuchronnie się pogorszy

Inne powikłania, na które należy uważać, to powikłania infekcyjne, spowodowane przez centralny cewnik żylnyposocznica i powikłania zakrzepowe.

Powikłania te mogą uniemożliwić żywienie pozajelitowe i być może sugerować celowość przeszczepu jelita grubego lub połączonego przeszczepu wątroby z jelitami.

Do tej pory nie ma decydującego leczenia choroby mikrokosmków, w tym

Leki przeciwzapalne, w tym steroidy i leki przeciwwydzielnicze (sandostatyna czy loperamid) nie modyfikują istotnie biegunki i utraty kału.

Samo przeżycie pacjentów zależy od żywienia pozajelitowego, które należy rozpocząć wcześnie, gdyż jest to jedyny sposób na ich stabilizację i zapobieżenie śmierci z powodu dekompensacji metabolicznej.

Dlatego ważne jest, aby dzieci z podejrzeniem wrodzonej choroby mikrokosmków były jak najszybciej przekazywane do wysokospecjalistycznych ośrodków gastroenterologii dziecięcej.

Żywienie pozajelitowe musi być prowadzone przez bardzo długi czas i jest obecnie jedyną alternatywą dla przeszczepu jelit.

Ten ostatni można wykonać jako izolowany przeszczep jelita lub połączony przeszczep wątroby i jelita.

Jednak zastosowanie transplantacji jest wskazane tylko wtedy, gdy mamy do czynienia z poważnymi powikłaniami żywienia pozajelitowego, które czynią jego kontynuację niebezpieczną (niedożywienie).

W największych włoskich i europejskich historiach przypadków długoterminowe przeżycie pacjentów żywionych pozajelitowo jest lepsze niż pacjentów po przeszczepach.