Birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü derece yanıklar: özellikleri ve müdahale yöntemleri

By Cristiano Antonino On Nisan 19, 2023

Acil bir duruma müdahale ederseniz, bir yanığı nasıl sınıflandıracağınızı ve ciddiyetini nasıl ileteceğinizi bilmek çok önemlidir. Dereceye bağlı olarak farklılıklarını da bilmeniz gerekir.

Belli bir derecede yanığın şok durumuna yol açacağının ve bunun kalp fonksiyonunu etkileyebileceğinin farkında olmak aslında önemlidir.

Yanık, ısı, kimyasallar, elektrik akımı veya radyasyonun etkisinden kaynaklanan deri dokularının (deri ve deri uzantıları) yaralanmasıdır.

Sıcaklığın yoğunluğuna, temasın süresine ve yanan maddenin fiziksel durumuna (katı, sıvı veya gaz) göre çeşitli özelliklerde olabilirler; ciddiyetle ilgili olarak gruplara ayrılırlar:

1) Birinci derece yanıklar (epidermal veya yüzeysel yanık)

Epidermal veya yüzeysel olarak da adlandırılan birinci derece yanıklar en hafif yanıklardır çünkü lezyon derinin en yüzeysel tabakasıyla sınırlıdır; ciltte yanıcı ancak katlanılabilir bir ağrının eşlik ettiği basit bir kızarıklık (eritem) görünümünü belirler ve ciltte iz bırakmadan kendiliğinden ve hızlı bir şekilde iyileşir.

2) İkinci derece yanıklar (cilt veya kısmi kalınlıkta yanıklar)

Dermal veya kısmi kalınlık olarak da adlandırılan ikinci derece yanıklar, derinin yüzeyel tabakasına ek olarak alttaki doku tabakasının da tutulumunun olduğu yanık türüdür; Bu yanıklar yoğun cilt iltihabına, şişmeye ve sıvı dolu kabarcıkların (filikten) oluşumuna neden olur, çok ağrılıdır ve çok yavaş iyileşir. İkinci derece yanıklar ayrıca şu şekilde ayrılabilir:

yüzeysel dermal yanık: epidermisi ve dermisin sadece en yüzeysel tabakasını etkiler;
ara dermal yanık: epidermisi ve dermisin bir kısmını etkiler;
derin dermal yanık: epidermisi ve tüm altta yatan doku tabakasını, kıl folikülleri ve ter bezlerinden ödün vererek etkiler.

3) Üçüncü derece yanıklar (tam kat yanık)

Tam kat yanıklar olarak da adlandırılan üçüncü derece yanıklar, derin doku tutulumu olduğu için çok ciddi yanıklardır; cilt kararmış, soğuk, kuru ve sert görünür, sinir uçlarının harabiyeti nedeniyle ağrı olmaz ve iyileşme uzun sürer, plastik cerrahi gerektirebilecek kalıcı izler bırakır.

Yanık özellikle genişse, hastanın hayatını riske atabilir.

4) Dördüncü derece yanıklar

Dördüncü derece yanıklar en invaziv olanlardır: kaslar veya kemikler gibi daha derin dokularda değişen şiddette yaralanmaları içerirler ve genellikle amputasyon ihtiyacına neden olurlar. Ayrıca bu tip yanıkta üçüncü derece yanıkta olduğu gibi etkilenen bölgede ağrı olmaz ve yaygınsa hastanın hayatını riske atar.

Isı kaynakları

En yaygın olanları: ateş ve sıvılar.

Diğerleri şunlardır: sıcak metaller, zehirli kimyasallar (buna kostikleştirme denir) veya yüksek voltajlı elektrik akımı.

Işınlama (güneş ışınları, alevler, buharlar) veya doğrudan temas (sıcak, yanıcı sıvılar, katı cisimler, elektrik akımı) ile hareket edebilirler.

En sık görülen yanık nedenleri şunlardır: iş kazaları; Bunu ev kazaları takip eder (en başta çocuklar ve yaşlılar).

Yanıkların etken maddeleri yaşa göre değişir.

Termal yaralanmanın kapsamını ve ciddiyetini belirlerler.

Yanıktan etkilenen yüzey

Yanığın ciddiyeti sadece derinliğe göre değil, aynı zamanda lezyonların boyutuna ve etkilenen bölgenin konumuna göre değerlendirilir.

Örneğin, çok küçük bir alanı etkileyen üçüncü derece bir yanık, vücut yüzey alanının %70'ini etkileyen ikinci derece bir yanıktan daha hafiftir.

Orta büyüklükte fakat çok kapsamlı bir yanık, tahrip olmuş cilt tarafından kaplanmayan vücut bölgesinde meydana gelen büyük ısı dağılımı nedeniyle aslında daha fazla dehidrasyona ve hatta vücut metabolizmasının aşırı çalışmasına neden olabilir.

Karbonhidratlara dönüşen proteinlerin ve yağların katabolizmasına ve dolayısıyla ciddi yetersiz beslenme sorunlarına neden olan hiperfonksiyon.

Bir yanıktan etkilenen vücut yüzeyinin hızlı bir şekilde hesaplanması için acil tıpta sıklıkla “9 kuralı” kullanılır.

Diğer yerçekimi faktörleri

Derecesine ve kapsamına ek olarak, üçüncü olarak, bir yanığın ciddiyeti etkilenen vücut bölgesine bağlıdır (saçla kaplı alanlar ve daha kalın bir deri tabakası, fleksör yüzeyler ve kıvrımlar gibi ince derili tüysüz bölgelere göre daha iyi korur), ancak ayrıca yaralı kişinin genel koşullarına göre:

yaş (küçük çocuklar ve yaşlılar en fazla risk altındadır);
fiziksel koşullar ve eşlik eden yaralanmalar (yanıkları ağırlaştıran faktörler, aynı anda kafa travması, kırıklar, vücut dehidrasyonunun varlığıdır);
önceden var olan hastalıklar (kardiyomiyopatiler, bronkopnömopatiler, diyabet ve karaciğer veya böbrek hastalıkları varlığında daha tehlikelidir).