Uraz mózgu lub rdzenia kręgowego: co oznacza spastyczność?

By Krystiana Antonina On Czerwiec 21, 2023

Z greckiego spasmos („skurcz”) słowo „spastyczność” wskazuje na nieproporcjonalny wzrost napięcia mięśniowego i jest objawem klinicznym spowodowanym urazem mózgu lub rdzenia kręgowego

Spastyczność jest spowodowana uszkodzeniem, z różnych przyczyn, neuronów ruchu pierwszego rzędu, czyli tych komórek nerwowych, które z obszaru kory mózgowej odpowiedzialnego za ruch przekazują impuls nerwowy przeznaczony do skurczu mięśnia.

Według danych SINCH (Włoskiego Towarzystwa Neurochirurgii) spastyczność dotyka 12 milionów ludzi na całym świecie.

Osiemdziesiąt procent pacjentów z niedowładem lub porażeniem kończyn dolnych cierpi na spastyczność, chociaż poziomy nasilenia mogą się znacznie różnić.

Podobnie cierpi na nią 80% osób ze stwardnieniem rozsianym.

Ale istnieje kilka przyczyn, które mogą prowadzić do wystąpienia tego stanu.

Spastyczność, co to jest

Spastyczność jest potencjalnie upośledzającym stanem, w którym występuje wzrost napięcia mięśniowego w spoczynku i opór przed bierną mobilizacją.

Dlatego mięśnie nigdy nie są całkowicie rozluźnione, mogą być sztywne lub napięte i mogą upośledzać normalny ruch, mowę i chodzenie.

Spastyczność jest spowodowana połączeniem paraliżu, wzmożonego napięcia mięśniowego i zwiększonej aktywności mięśnia sercowego rdzeniowy łuki odruchowe, z powodu odhamowania z centralnych aferentów hamujących.

Tak zdefiniował to Lance w 1980 roku: „Spastyczność jest zaburzeniem motorycznym charakteryzującym się zależnym od prędkości wzrostem tonicznego odruchu rozciągania (napięcia mięśniowego) z nadmiernymi szarpnięciami ścięgien, wynikającymi z nadpobudliwości odruchu rozciągania, jako jeden ze składników zespół górnego neuronu ruchowego”.

Podczas gdy w 2003 roku zespół amerykańskich ekspertów ponownie zdefiniował to jako „zależny od prędkości wzrost hipertonu, z szarpnięciem po przekroczeniu pewnego progu”.

Opór ruchu biernego, który występuje w spastyczności, w rzeczywistości zależy od szybkości, z jaką ta mobilizacja jest przeprowadzana: poruszanie spastyczną kończyną z małą prędkością spowoduje niski opór, podczas gdy poruszanie nią szybciej zwiększy opór.

Typowe jest również „zjawisko scyzoryka”: to znaczy, że po początkowym oporze ruchu następuje nagłe rozluźnienie mięśni, które następnie umożliwia bierne rozciąganie.

Często spastyczności towarzyszą inne objawy uszkodzenia neuronu ruchowego pierwszego rzędu, tj. porażenie obejmujące głównie ruchy dowolne, wzmożone odruchy osteotendynowe, aw niektórych przypadkach klonus.

Często za spastycznością kryją się poważne patologie

mózgowe porażenie dziecięce
stwardnienie rozsiane
wylew w mózgu
uraz rdzenia kręgowego

Mózgowe porażenie dziecięce jest stanem występującym od urodzenia, spowodowanym niedotlenieniem-niedokrwieniem upośledzonym różnych obszarów mózgu, a zwłaszcza obszarów odpowiedzialnych za kontrolę napięcia i ruchu mięśni.

Często towarzyszą deformacje kostno-stawowe, nie wrodzone, ale wtórne do retrakcji ścięgien i przykurczów mięśni z powodu porażenia i spastyczności

Nabywane są inne warunki.

Udar, czy to niedokrwienny, czy krwotoczny, zwykle występuje u pacjentów w średnim wieku z czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego, takimi jak nadciśnienie, cukrzyca, zaburzenia rytmu serca, i obejmuje kilka obszarów mózgu w określony sposób, który podąża za obszarami naczyniowymi.

Udar na ogół dotyczy tylko jednej półkuli, więc deficyt motoryczny obejmuje tylko jedną stronę ciała.

Może wówczas wiązać się z innymi zaburzeniami jednostronnymi, takimi jak zaburzenia pola widzenia, deficyty czucia lub, jeśli obejmuje półkulę dominującą, z zaburzeniami mowy (afazją).

Bardzo często spastyczność zamiast tego wskazuje na obecność stwardnienia rozsianego.

Stwardnienie rozsiane występuje częściej u kobiet, zwykle rozpoczyna się w młodszym wieku niż udar i może być związane z innymi zaburzeniami, takimi jak nietrzymanie zwieraczy, zaburzenia widzenia w jednym oku, parestezje, męczliwość.

Wreszcie, patologie rdzenia kręgowego, które wpływają na aksony neuronów ruchowych w ich przebiegu zstępującym, mogą również powodować niedowład i spastyczność: w tym przypadku zaburzenia są zlokalizowane poniżej poziomu uszkodzenia, mogą być obustronne i prawie zawsze towarzyszy im innymi deficytami, takimi jak porażenie wiotkie na poziomie zmiany chorobowej, zaburzenia czucia i zaburzenia zwieraczy.

Inne przyczyny mogą być:

zapalenie opon mózgowych
zapalenie mózgu
pourazowe uszkodzenie mózgu
niedotlenienie mózgu
stwardnienie zanikowe boczne
leukodystrofie (np. adrenoleukodystrofia, poważna genetyczna choroba zwyrodnieniowa wpływająca na układ nerwowy i niektóre gruczoły dokrewne)
dziedziczna parapareza spastyczna
fenyloketonuria (choroba metabolizmu aminokwasów, która powoduje upośledzenie umysłowe)

Spastyczność: jakimi objawami się objawia?

Spastyczność sama w sobie jest objawem: pacjent może odczuwać lekkie napięcie mięśni lub niekontrolowane skurcze nóg i ramion.

Często skurczowi towarzyszy ból stawów, włącznie z bólem krzyża.

Inne typowe objawy to:

osłabienie mięśni
sztywność mięśni (ruchy stają się nieprecyzyjne i trudne)
deformacje mięśni i kończyn

Spastyczność często wiąże się z osłabieniem mięśni, co może skutkować niedowładem (utrudnieniem w wykonywaniu określonych ruchów) lub całkowitym porażeniem kończyny (całkowita niemożność poruszania dotkniętą chorobą kończyną).

Mówi się w tym przypadku o

monopareza, jeśli deficyt motoryczny dotyczy tylko jednej kończyny
parapareza, jeśli deficyt motoryczny dotyczy obu nóg
niedowład połowiczy, jeśli deficyt motoryczny dotyczy tylko jednej strony ciała
tetrapareza, jeśli deficyt motoryczny obejmuje wszystkie cztery kończyny, a czasem także mięśnie tułowia i szyja

W zależności od różnych obszarów mózgu dotkniętych podstawową patologią, pacjent może doświadczyć

zaburzenia równowagi
trudności z połykaniem
chroniczne zatwardzenie
infekcje dróg moczowych
odleżyny
ataksja (zaburzenie polegające na postępującej utracie koordynacji mięśniowej)
dyzartria (zaburzenia mowy spowodowane brakiem kontroli mięśni umożliwiających artykulację)
skrócenie ścięgna
retrakcje mięśni

Jak diagnozuje się spastyczność?

Podobne posty

Wydatki na opiekę zdrowotną we Włoszech: rosnące obciążenie gospodarstw domowych

Kwiecień 11, 2024

Alert wolierowy: między ewolucją wirusa a ryzykiem dla ludzi

Kwiecień 4, 2024

Dzień na żółto przeciwko endometriozie

Mar 28, 2024

Nadzieja i innowacja w walce z rakiem trzustki

Mar 27, 2024

Specjalista neurolog, aby postawić diagnozę spastyczności, oceni siłę przy wykonywaniu określonych ruchów oraz odporność mięśnia na rozciąganie bierne.

Ponadto zaobserwuje obecność towarzyszących objawów przedmiotowych i podmiotowych, np. pojawienie się odruchów patologicznych i pierwotnych.

Najbardziej typowym objawem jest objaw Babińskiego, nieprawidłowa reakcja na odruch skórny podeszwowy.

Aby zakończyć diagnozę, stosuje się teraz skalę Ashwortha, która przypisuje wynik od 0 do 4 zmianom napięcia mięśniowego:

0: brak zmiany napięcia mięśniowego podczas mobilizacji;
1: umiarkowany wzrost napięcia z uczuciem „stąpania”, gdy kończyna jest zgięta i wyprostowana;
2: zauważalny wzrost napięcia, ale mobilizacja nadal możliwa;
3: znaczny wzrost tonu, z trudnym ruchem biernym;
4: stały przykurcz w zgięciu lub wyproście.

Istotne jest, aby spastyczność została wykryta i zdiagnozowana wcześnie, aby specjalista mógł dotrzeć do sedna objawu i odkryć jego przyczyny: tylko przy prawidłowej diagnozie możliwe jest zbadanie właściwego leczenia, które może poprawić jakość życia pacjenta, ponieważ jak najwięcej.

Spastyczność: leczenie

Leczenie spastyczności ma fundamentalne znaczenie dla poprawy jakości życia danej osoby.

Typowe podejście polega na zastosowaniu różnych technik terapeutycznych, łączących farmakoterapię z zabiegami fizjoterapeutycznymi: pierwsza ma na celu zmniejszenie bólu i wzmożonego napięcia mięśniowego, druga ma na celu wzmocnienie zdrowych mięśni i mobilizację osób dotkniętych spastycznością.

Leki stosowane w leczeniu spastyczności to:

diazepam, benzodiazepina stosowana w celu rozluźnienia mięśni spastycznych. Może jednak wywoływać uczucie senności i zmniejszać czujność, chociaż efekty te zazwyczaj ustępują z czasem;
baklofen, środek zwiotczający mięśnie, który działa jako agonista receptora GABA-B. Można go podawać doustnie lub dokanałowo przez chirurgiczne wszczepienie podskórnej pompy infuzyjnej i cewnika, który uwalnia lek w określonych odstępach czasu. Mogą wystąpić zawroty głowy, zaburzenia psychiczne, osłabienie i uczucie uspokojenia;
tyzanidyna, lek zwiotczający mięśnie, będący agonistą presynaptycznych receptorów alfa2-adrenergicznych. Działania niepożądane obejmują zawroty głowy, uczucie uspokojenia, osłabienie mięśni, niedociśnienie i bradykardię.

Inne metody leczenia spastyczności obejmują

wstrzyknięcia toksyny botulinowej do dotkniętych mięśni, które blokują transmisję w złączu nerwowo-mięśniowym, zmniejszając w ten sposób pobudzające działanie neuronu ruchowego drugiego rzędu na mięsień;
fizjoterapia i terapia zajęciowa, mająca na celu zmniejszenie napięcia mięśniowego, utrzymanie lub poprawę zakresu ruchu oraz zwiększenie siły i koordynacji. Może polegać na: rozciąganiu, wzmacnianiu mięśni, stosowaniu gorsetu lub opatrunków tymczasowych, zimnych okładów, elektrostymulacji, fizjokinezyterapii biernej;
selektywna rizotomia grzbietowa, zabieg chirurgiczny polegający na selektywnym przecięciu wrażliwych korzeni nerwowych (włókien nerwowych, które wysyłają sygnały czuciowe z mięśni do rdzenia kręgowego): sztywność mięśni zmniejsza się, podczas gdy inne funkcje pozostają nienaruszone. Operacji nie można jednak wykonać u pacjentów z mieszanym mózgowym porażeniem dziecięcym z przewagą sztywności lub dystonii, zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, wrodzonym wodogłowiem lub wrodzonym zakażeniem mózgu, u pacjentów z ciężką skoliozą, u których nie oczekuje się powrotu czynnościowego po operacji. Obecnie jest mało używany.