Dispareunija je genitalna bol koja se osjeća tokom seksualnog odnosa. To je onesposobljavajući ginekološki problem koji pogađa otprilike 10-20% žena, s vrhuncem do 40% nakon menopauze i dubokim utjecajem na seksualni život oboljelih.

Šta je dispareunija i kako se klasifikuje

Pojam dispareunija označava stanje bola u ženskom vaginalnom području tokom seksualnog odnosa, a posebno tokom penetracije.

Poremećaj se može klasificirati na nekoliko načina, uključujući:

• površinska dispareunija: bol prilikom penetracije je lokalizovan, kako reč implicira, u površinskom delu, na nivou vaginalnog otvora (vulvarni introitus) ili u prvom delu vagine;
• duboka dispareunija: bol nakon pune vaginalne penetracije se očituje u dubokom vaginalnom području i u karličnoj šupljini, odnosno donjem dijelu trbušno-zdjelične šupljine
• mješovita dispareunija: uključuje oba prethodna tipa.

Druga razlika koja se može napraviti je između:

• primarna dispareunija: bol se javlja od samog početka seksualnog života osobe;
• sekundarna dispareunija: bol se javlja kasnije (seksualni život osobe je ranije bio normalan).

Konačno, može se razlikovati i između

• generalizovana dispareunija: prisutna kontinuirano i konstantno;
• situaciona dispareunija: prisutna samo u određenim situacijama i kod određenih partnera.

Utvrđivanje vrste dispareunije je neophodno kako bi se formulirala hipoteza o osnovnim uzrocima problema.

U kojoj dobi se javlja dispareunija?

Dispareunija se može pojaviti u bilo kojoj dobi, ali ima veću incidenciju posebno nakon menopauze (do 40 posto žena u menopauzi), zbog smanjenja nivoa estrogena što dovodi do gubitka elastičnosti tkiva i povećane suhoće vagine.

Simptomi

Osim bolova prilikom penetracije i spolnog odnosa, simptomi koji se mogu javiti kod pacijenata sa dispareunijom, a koji su često povezani sa uzrocima poremećaja su:

• suhoća vagine i slabo podmazivanje;
• crvenilo, svrab i/ili otok u vulvo-vaginalnom području;
• krvarenje izvan menstrualnog ciklusa;
• neregularnost menstrualnog ciklusa;
• vaginalne lezije;
• vaginalni iscjedak s neugodnim mirisom;
• bol tokom mokrenja (dizurija).

Fizički uzroci dispareunije

Uzroci dispareunije mogu biti vrlo raznoliki i pripadaju psihološkoj ili fizičkoj sferi.

U prvom slučaju govorimo, na primjer, o traumama koje se susreću u seksualnoj sferi (zlostavljanje, nasilje, suviše restriktivan odgoj i sl.) ili anksioznosti/stresu koji može dovesti do opšte napetosti i na mišićnom nivou.

Fizička sfera, s druge strane, uključuje niz anatomsko-funkcionalnih problema i patologija koje se također razlikuju prema različitim oblicima poremećaja. Pogledajmo ih detaljno.

Uzroci površinske dispareunije

Oblik dispareunije lokaliziran u površnom području i na početku vaginalnog kanala može biti uzrokovan npr.

• vaginizam, odnosno nevoljna kontrakcija, koja stvara fizičku prepreku za penetraciju, od strane mišića elevatora anusa, odnosno nosive strukture dna karlice koja podupire organe šupljine i osigurava urinarnu i fekalnu kontinenciju;
• vulvodinija, odnosno hronični bol, koji se u nekim slučajevima naziva pečenjem, u predelu vulve koji traje duže od 6 meseci;
• dermatološke bolesti, uključujući, na primjer, lišaj, iritativno oboljenje koje karakterizira suhoća kože, a često i bjelkasta hiperkeratotična područja u području vulve.

Uzroci duboke dispareunije

Među najčešćim uzrocima duboke dispareunije su

• endometrioza: ekstrauterino prisustvo endometrijuma, tkiva koje uglavnom oblaže samo šupljinu materice;
• genito-pelvic infekcije, npr. endometritis, tj. infekcija/upala endometrijuma, cistitis, zdjelična inflamatorna bolest (PID), koja je bakterijska infekcija ženskog genitalnog aparata;
• intersticijski cistitis: kronična upala mjehura zbog još nepoznatih uzroka;
• sindrom zdjelične adhezije, odnosno bol u području zdjelice najčešće uslijed posljedica operacije ili radioterapije;
• retrovertirana materica: materica, umjesto da se nalazi u normalnom položaju, zauzima položaj okrenut unazad;
• fibroidi maternice: također se nazivaju miomi maternice ili leiomiomi, to su benigni tumori koji se sastoje od mišićnog i fibroznog tkiva koji se formiraju u maternici;
• radikulopatije: patologije koje zahvaćaju jednu ili više njih spinalna korijena, u ovom slučaju odgovornog za duboku inervaciju vagine, najčešće zbog njihove kompresije.

Uzroci mješovitog oblika

Na kraju, govoreći o mogućoj etiologiji mješovitog oblika, treba spomenuti vaginalnu atrofiju (ili distrofiju), koja ukazuje na stanjivanje tkiva i sluzokože u vagini, što može dovesti do hronične suhoće u ovom području.

To je problem koji pogađa oko 40% žena u menopauzi zbog smanjenja nivoa estrogena, ali može nastati i zbog poremećaja, npr. hormonalnih, vaskularnih, neuroloških, autoimunih bolesti i određenih vrsta terapija.

dijagnoza

Dijagnoza dispareunije se prvo postavlja kroz detaljnu ginekološko-opću anamnezu, a zatim bimanualni pregled i transvaginalni ultrazvučni pregled koji također može otkriti prisustvo bilo kakvih fizičkih uzroka.

Liječenje i lijekovi za dispareuniju

Pacijenti koji boluju od dispareunije moraju se procjenjivati ​​individualno, pa je za svaku potrebno učiniti da se osjeća ugodno i uspostaviti personaliziranu terapiju, koja u mnogim slučajevima može biti i multidisciplinarna.

Ukoliko je potrebno, lekar može propisati i upotrebu određenih lekova, kao npr

• lokalni i sistemski antibiotici za liječenje infekcije bakterijskog porijekla;
• antimikotici u prisustvu gljivičnih infekcija;
• estrogeni u slučajevima vaginalne atrofije;
• sedativi i relaksanti mišića koji djeluju na kontrakcije mišića;
• protuupalni, također u slučaju alergija, kada, čak i ako je supstanca koja je izazvala reakciju zaustavljena, simptomi povezani s njom potraju.

Osim toga, neki praktični savjeti za liječenje dispareunije mogu biti:

• isprobajte različite položaje tokom seksualnog odnosa kako biste pronašli onaj najmanje bolan;
• koristite lubrikante na bazi vode ili hijaluronsku kiselinu;
• stavljati hladne vodene obloge na područje vulve.

Pročitajte takođe:

Hitna pomoć uživo još više…Uživo: preuzmite novu besplatnu aplikaciju vaših novina za iOS i Android

Šta je vulvovaginitis? Simptomi, dijagnoza i liječenje

Nakupljanje tekućine u peritonealnoj šupljini: mogući uzroci i simptomi ascitesa

Šta je Vulvodinija? Simptomi, dijagnoza i liječenje: Razgovarajte sa stručnjakom

Šta uzrokuje bol u trbuhu i kako ga liječiti

Candida Albicans i drugi oblici vaginitisa: simptomi, uzroci i liječenje

Varikokela zdjelice: što je to i kako prepoznati simptome

Može li endometrioza uzrokovati neplodnost?

Izvor:

GSD