Generalizirani anksiozni poremećaj: šta je to i kako ga prepoznati

By Cristiano Antonino On Novembar 22, 2022

Generalizirani anksiozni poremećaj: u literaturi i kliničkoj praksi postoji taksonomija (klasifikacija, nomenklatura) anksioznih poremećaja koja je ponekad neoprezna zbog mogućeg komorbiditeta s drugim poremećajima i zbog sličnosti nekoliko simptoma u različitim oblicima različitih anksiozni poremećaji

Ovo je izvor najmanje tri rizika:

prvi, općenitiji, rizik je da se daju lijekovi koji nisu specifični za taj 'tip' anksioznosti, ali da se koristi kombinacija antidepresiva – općenito tipa SSRI (inhibitor ponovne pohrane serotonina) – i anksiolitika, ponekad po potrebi
drugi rizik je da se malo pažnje posvećuje aspektima ličnosti, a time i 'tipu' osobe pogođene specifičnim anksioznim poremećajem
treći je da se anksioznim poremećajima ne daje nozografski prostor (tj. opis bolesti) koji zaslužuju.

Ovo je ozbiljan problem jatrogeneze (tj. greška, zanemarivanje recepta ili dijagnoze) koji sa sobom nosi neravnodušne društvene aspekte (50 posto svjetske populacije ima barem jednu dijagnozu anksioznog poremećaja u toku životni vijek).

Sa funkcionalne tačke gledišta, mora se imati na umu da se radi o promjeni, cerebralnoj disfunkciji osi hipotalamus-hipofiza-nadbubrežna žlijezda, odnosno – ukratko – hormonska os koja povezuje limbičke strukture, hipotalamus i hipofizu. s nadbubrežnom žlijezdom za oslobađanje kortizola koji – ako je povišen – dovodi do izraza ponašanja povezanih s anksioznošću.

Naime, produženi anksiogeni događaji dovode do istih efekata kao i depresivne promjene, odnosno smanjenje neurotransmitera poput serotonina i noradrenalina, ali i, prije svega, hiperaktivacije spomenute osovine, uz značajno povećanje, upravo, hormona kortizola u krvi. , koji je neophodan da se suprotstavi ili favorizuje odgovor na iznenadnu promjenu situacije.

Ova nepobitna činjenica bi trebala bolje voditi farmakološki recept.

Štaviše, bilo bi prikladno uzeti u obzir paradigmu 'dijateza-stres', odnosno interakciju između predispozicije za nastanak određenog poremećaja (dijateza, koja uključuje i aspekte ličnosti) i egzistencijalnih uslova da se on manifestuje ( koji uključuje afektivno-emocionalne aspekte).

Kao dokaz važnosti karakteristika ličnosti uključenih u anksiozne poremećaje, DSM 5 – pored stvarne klasifikacije anksioznih poremećaja – pruža sljedeće odvojene kategorije

Izbjegavajući poremećaj ličnosti (tj. fobični poremećaj ličnosti)
Opsesivno-kompulzivni poremećaj ličnosti
U dobroj kliničkoj praksi, za ispravnu terapijsku indikaciju potrebno je pridržavati se barem ovih kriterija
temeljito istražiti prirodu anksioznog poremećaja, prema svim indikacijama koje se mogu dobiti iz pažljive anamneze i pažljivog slušanja opisa simptoma
nacrtati što je moguće pouzdaniju sliku pacijentove ličnosti
razumjeti subjektivni osjećaj anksioznosti koju opisuje pacijent
promatrati način života i oštećenja, ako ih ima, u radu i društvenim odnosima
empatično slušaju pacijentovu patnju i u bliskoj suradnji između psihijatara i psihoterapeuta kako bi se provjerila sposobnost pacijenta da toleriše psihoterapiju, najčešće apsolutno nužnu u kombinaciji sa ili kao zamjena za farmakološku terapiju s remisijom akutnih stanja (antidepresivi i anksiolitici su četvrti po propisivanju farmakološka kategorija, a posebno među anksioliticima delorazepam je najprodavaniji u svijetu)
ne potcjenjujte dinamiku anksioznih poremećaja, površno ih klasifikujući kao 'zlo stoljeća'.

U dijagnostičkoj praksi koja koristi DSM 5, sljedeća dva kriterija moraju se slijediti za dva anksiozna poremećaja koja se smatraju sami po sebi i uključena u poremećaje ličnosti, odnosno izbjegavajući poremećaj i opsesivno kompulzivni poremećaj:

1) Kriterijum A: procena stepena oštećenja 4 'Elementa funkcionisanja ličnosti, a to su:

Samoopredjeljenje: 1) Samoidentitet – 2) Samoopredjeljenje

Interpersonalni domen: 3) Empatija – 4) Intimnost

2) Kriterij B: najmanje dvije poddomene ili osobine:

Negativna afektivnost (emocionalna labilnost, anksioznost)

Odvajanje (izbjegavanje).

Također se mora pridržavati sljedeće hijerarhijske strukture:

Anksiozno-evulzivni poremećaj ličnosti: spektar internalizirajućih poremećaja (tj. 'povlačenja' u sebe)
Opsesivno-kompulzivni poremećaj: spektar neurotskih poremećaja.

Bez obzira na dijagnostički modalitet, naglašava se neophodnost i korisnost dobrog razlikovanja različitih tipova anksioznih poremećaja kako bi se dala i ukazala najprikladnija terapija.

Generalizirani anksiozni poremećaj (GAD)

Ovo je svakako naizgled najlakši anksiozni poremećaj za dijagnosticiranje.

Ali to nije slučaj, jer znakovi i simptomi navode da se mnogo lakše razmišlja o dijagnozi reaktivne depresije i stoga se ponekad tako liječi.

Generalizirana anksioznost se manifestira bez ikakvog razloga, čak i iz dana u dan, ali ne prolazi u vremenu koje dolazi; naprotiv, postaje 'uplašeno' stanje uma.

Osoba koja je inače sposobna da se nosi sa uobičajenom anksioznošću koju život traži odjednom više nije u stanju i sve postaje izvor brige i paralizirajućeg gušenja.

Osoba 'ne zna zašto': sve što zna je da ne može a da ne bude 'tjeskobna' zbog svega i svaki događaj, čak i blagi, uplaši ga do te mjere da ne može primijeniti ni najmanji zaštitni lijek.

Raspoloženje je tužno jer postoji onaj frustrirajući osjećaj koji oduzima energiju i jer nediferencirana i neopravdana briga i strah dovode do idejnog blokiranja; stoga je strah, a ne gubitak interesa (kao u slučaju depresije) ono što mobiliše sva ulaganja.

Osoba se osjeća, u bilo koje doba dana ili noći, iznenada preplavljena mislima koje izgledaju prevelike za rješavanje, jer su opterećene anksioznošću koja je postala nekontrolirana.

Čak i legitimne tjeskobe i brige postaju nepremostivi i izvor nepokretnosti.

Sve izgleda gigantsko, iznad nečijih mogućnosti, a čak i iznenada u trenucima smirenosti dolazi do stezanja u grlu koje čini ranjivim na sve.

Društveni i relacioni značaj takve situacije je očigledan i kaskadu ponašanja zaista treba imati na umu za svakoga ko je blizak osobi u takvom stanju.

Ako strah plaši, ali čini ceo mozak budnim, generalizovana anksioznost se toliko smrzava i skameni da se ne može ništa sprovesti u delo.

Nit koju treba uhvatiti sadržana je u frazi 'ne znam zašto' koja se općenito kaže: upravo zato što se ne zna zašto treba pomoć 'da bi se znalo'.

Opće sredstvo za smirenje za dan i jedan od blažih hipnoindukatora za noć mogu biti više nego dovoljni, možda u kombinaciji s nekim dodacima ishrani u slučaju osjetljive astenije.

Zdravstvena potrošnja u Italiji: rastući teret za domaćinstvo

April 11, 2024

Aviary Alert: Između evolucije virusa i ljudskih rizika

April 4, 2024

Dan u žutom protiv endometrioze

Mar 28, 2024

Nada i inovacije u borbi protiv raka gušterače

Mar 27, 2024

Umjesto toga, obavezna je psihodinamička ili bihevioralna psihoterapija.

Klinička vinjeta o generaliziranom anksioznom poremećaju (GAD)

Carla ima tridesete; ona je veoma lepa, elegantna i prefinjena mlada žena i ima odličan posao prevodioca.

Za sebe kaže da je karakteristično anksiozno zbog simultane prirode posla i da se uvek pomalo plaši da ne održi korak, ali, kako uvek uspeva, njena anksioznost je kontrolisana, zahvaljujući i iskustvu.

Sprema se za svoje predstojeće vjenčanje; njen verenik je nemački lekar, koga je upoznala na konferenciji.

Odjednom, Carla se 'razboli' od anksioznosti i ne može više ništa, osjeća se kao da je paralizirana i osjeća da je guše svi zadaci.

Odlučuje da se konsultuje sa psihoanalitičarom, jer ne može da se nosi.

Tokom prvih kognitivnih intervjua, Carla je toliko zabrinuta da usvaja ponašanje i stavove koji već vidljivo nisu u skladu sa stilom nekoga ko traži pomoć.

Ona je uznemirena, njeno držanje je nesigurno (uspravan torzo, sjedi na vrhu stolica, torbicu na nogama) kao da će iznenada otići.

Ovo se uzima kao dobar prediktorski signal, jer se može posmatrati kao nesvjestan stav da bi tamo, u postavci seansi, mogla pronaći 'nešto' što će je natjerati da pobjegne i to je plaši.

U nastavku intervjua prikuplja se anamneza, provjerava motivacija za razumijevanjem i promjenom, te kapacitet za posvećenost i toleranciju frustracije, te se predlaže fokalna kratka psihodinamska psihoterapija, odnosno sa fiksnim brojem sesija i sa cilj (fokus) rasvjetljavanja prirode anksioznosti.

Već iz prvih seansi proizlazi da je anksioznost zaista generalizirana na svim frontovima, ali okidač treba pronaći u odluci da se vjenča.

Kratkotrajna terapija se u velikoj meri oslanja – upravo zato što je vremenski ograničena – na analitičarevu visoko stimulisanu pojavu nesvesnih emocija.

Nije bilo potrebno mnogo da se oslobode veoma iskrivljene nasilne emocije seksualne vrste i isplivalo je, uz insistiranje analitičara da nastavi putem evokativnog insceniranja nasilja, da se oslobodi latentni motiv njene generalizovane anksioznosti: sve je u njoj postalo zabrinjavajuća i nepodnošljiva za rukovanje zbog sjećanja na neke odbojno-privlačne scene iz filma “Noćni portir” (veoma složena sado-mazo priča između bivšeg njemačkog SS generala i bivšeg zarobljenika).

Atrakcija-odbojnost koja je dobro uklonjena i zakopana u nesvesno, ali mora da se štampaju učešća na italijanskom i nemačkom upalila je fitilj bombe koja je koliko opasna, toliko i važno deaktivirati.

U pitanju je kvalitet i izbor seksualnosti i sposobnost razdvajanja činjenica i ljudi.

Ova klinička vinjeta dobro pokazuje i potrebu za suočavanjem sa osobom, a ne samo sa simptomom i poteškoću u raspetljavanju meandara anksioznosti.