Endometrioza: simptomi, dijagnoza i liječenje

By Cristiano Antonino On Novembar 10, 2022

Endometrioza je vrlo česta ginekološka bolest koja pogađa žene u reproduktivnoj dobi sa prevalencijom od 5-10%

Bolest se karakteriše prisustvom tkiva nalik na endometrijum koji se nalazi na jajnicima, jajovodima, peritoneumu, rektumu i ligamentima karlice.

Endometrijum je sluznica koja oblaže šupljinu materice i njeno mjesečno izlučivanje dovodi do menstruacije.

Endometriotske lezije se takođe ljušte tokom menstruacije, stvarajući hroničnu iritaciju i upalu organa u kojima se nalaze.

Znakovi i simptomi endometrioze

Pogođene žene doživljavaju veoma intenzivne predmenstrualne i menstrualne bolove, bolove tokom snošaja i rasprostranjene bolove u karlici, koji se često ne mogu kontrolisati uobičajenim antiinflamatornim lekovima.

Rana intervencija je ključna jer je 25-40% žena koje ne uspijevaju da se razmnožavaju zahvaćeno endometriozom.

Kod mnogih žena, endometrioza može biti vrlo iscrpljujuća zbog raširenog bola u karlici.

Pojava simptoma u mladoj dobi obično je povezana sa težim tokom bolesti.

Dijagnoza endometrioze

Dijagnostička sumnja na endometriozu javlja se kad god žene prijave vrlo bolnu menstruaciju, posebno ako se javi nekoliko godina nakon prve menstruacije.

Ultrazvučni pregled zdjelice ili transvaginalni pregled koristi se za provjeru endometrioznih nodula u jajnicima.

Ali često se bolest može manifestirati kao bezbroj sitnih čvorića smještenih na ligamentima zdjelice koji se ne mogu otkriti ultrazvučnim pregledom.

Ca125 analiza, marker jajnika koji se koristi u praćenju žena sa malignim bolestima, ima veće, ali nespecifične vrijednosti, jer je također povišen u slučajevima upale.

Sigurna dijagnoza postavlja se laparoskopijom, koja omogućava uzimanje uzoraka biopsije i histološku potvrdu bolesti.

Iako je laparoskopija invazivna tehnika, korisna je jer omogućava, istovremeno s dijagnostikom, uklanjanje većih lezija i rušenje manjih, a samim tim ima i terapijsku funkciju.

Terapija endometrioze

Trenutno ne postoje odlučne terapije, jer uobičajeni lijekovi protiv bolova ublažavaju i/ili rješavaju bol, ali ne i lezije.

Uspjeh laparoskopske kirurške terapije uvelike ovisi o vještini kirurga, ali su nažalost recidivi prilično česti.

Hormonske terapije progestinima ili tablete koje se uzimaju bez prekida služe za smanjenje menstrualnih tokova čak i unutar lezija, ali nisu odlučujuće.

GnRH analozi su lijekovi koji izazivaju farmakološku menopauzu s posljedičnim smanjenjem endometriotskih lezija, ali su skupi i razvijaju simptome menopauze kao što su valunge, smanjen libido i iscrpljivanje koštane mase.

Ovome se dodaje i progestin koji manifestuje specifičan efekat na endometrijalno tkivo unutar i izvan materice, a samim tim i na endometriotske lezije.

Progestin djelomično inhibira centralno lučenje gonadotropina, što rezultira smanjenjem proizvodnje estradiola, hormona koji uzrokuje rast endometrija i uterusa i izvan materice.

Na nivou ektopičnog tkiva endometrijuma, progestin inhibira proliferaciju ćelija endometrijuma i smanjuje proliferaciju krvnih sudova.

Ovo dvostruko djelovanje rezultira važnim protuupalnim učinkom koji značajno smanjuje bol, ali i endometriotske lezije.

Progestogen na bazi dienogesta odobren je od strane Italijanske agencije za lijekove (AIFA), dostupan je u opsegu C (ne refundira ga zdravstvena služba) i predstavlja inovaciju u liječenju endometrioze.