Ortoreksja: obsesja na punkcie zdrowego odżywiania

By Krystiana Antonina On Mar 14, 2023

Koncentracja na dobrym odżywianiu i zdrowym stylu życia stała się integralną częścią naszego społeczeństwa

Nie ma dnia, żeby media nie udzielały porad i wskazówek, co i jak jeść.

O tym, jak jedzenie wpływa na nasze zdrowie i jak dana dieta pozwala schudnąć w krótkim czasie.

A raczej pozwala nam znacząco poprawić nasze samopoczucie.

Rezultatem może być zmiana przyjemności ze stołu w niespokojny związek ze wszystkimi rzeczami związanymi z jedzeniem.

O ile każdy może odnieść korzyści ze zdrowych zmian w swojej diecie i stylu życia, dla niektórych zaangażowanie w zdrowe odżywianie może przerodzić się w pełnowymiarową obsesję znaną jako ortoreksja.

Co to jest ortoreksja?

Termin ortorexia nervosa, ukuty po raz pierwszy przez Bratmana i Knighta w 1997 r., opisuje stan charakteryzujący się zachowaniami żywieniowymi wynikającymi z patologicznej obsesji na punkcie biologicznie czystego i zdrowego odżywiania.

Stan ten często wiąże się z restrykcyjną dietą, która w dążeniu do osiągnięcia optymalnego stanu zdrowia może prowadzić do poważnych schorzeń związanych z niedożywieniem, a także niestabilnością emocjonalną i izolacją społeczną.

Objawy ortoreksji

Ortorektycy zwracają uwagę na jakość pożywienia w swojej diecie, a nie na ilość.

Spędzają dużo czasu na badaniu pochodzenia (np. czy warzywa były narażone na działanie pestycydów).

Sprawdzają przetwarzanie (np. czy wartości odżywcze mogły zostać utracone podczas gotowania).

Badają opakowania (np. czy etykiety dostarczają wystarczających informacji, aby ocenić jakość określonych składników) żywności, która jest następnie wprowadzana na rynek.

Obsesja na punkcie jakości żywności, w aspekcie wartości odżywczej żywności i jej „czystości”, wynika z chęci optymalizacji własnego zdrowia fizycznego i dobrego samopoczucia.

Zasady i przekonania

Takie zaabsorbowanie w przypadku ortoreksji może wywołać złożone zachowania żywieniowe, np.:

wewnętrzne zasady dotyczące tego, jakie potrawy można spożywać razem z każdym posiłkiem lub o określonych porach dnia
przekonania, że optymalne strawienie danego pokarmu powinno zająć określoną ilość czasu.

Poza posiłkami znaczną ilość czasu poświęca się na planowanie i realizację codziennych posiłków.

Ma to na celu zwrócenie uwagi na myśli o tym, co zostanie zjedzone.

Ale także gromadzenie informacji w odniesieniu do każdego składnika, przygotowanie składników i wreszcie spożycie żywności.

Jakie są konsekwencje ortoreksji?

Ponieważ nacisk kładziony jest na czystą i zdrową żywność, osoby z ortoreksją mają tendencję do unikania żywności, która może zawierać składniki modyfikowane genetycznie.

Jak również takie, które zawierają znaczne ilości tłuszczu, cukru, soli lub innych niepożądanych składników (barwniki, konserwanty, pestycydy…).

Takie ograniczenia dietetyczne zwykle prowadzą do pominięcia niezbędnych składników odżywczych w dziennym zapotrzebowaniu energetycznym, co skutkuje niezbilansowanymi i niewystarczającymi dietami.

Wpływ na jakość życia

Z psychologicznego punktu widzenia osoby ortorektyczne doświadczają intensywnej frustracji, gdy ich rytuały żywieniowe są w jakikolwiek sposób utrudniane lub przerywane.

Odczuwają wstręt, gdy wydaje się, że czystość żywności została naruszona, a także uczucie winy i wstrętu do samego siebie (czasem wręcz nienawiści) w zależności od stopnia przestrzegania wewnętrznego systemu reguł, który obraca się wokół subiektywnego postrzegania tego, co słuszne lub źle.

Izolacja społeczna

I właśnie sztywność zasad i przekonań związanych z jedzeniem może wywołać kolejną negatywną konsekwencję na poziomie psychologicznym: izolację społeczną.

Wspólny posiłek to jeden z kluczowych sposobów nawiązywania kontaktów i budowania relacji międzyludzkich.

Ale dla osób cierpiących na ortoreksję okazja do posiłku może zamienić się w prawdziwe pole minowe.

Spożywanie żywności, która nie jest uważana za czystą lub żywności przygotowanej przez kogoś innego, wywołuje znaczny niepokój. Tutaj posiłek nie stanowi okazji do radości i spokojnej biesiady.

Staje się raczej wylęgarnią całej serii negatywnych myśli i stanów emocjonalnych, które nie pozwalają cieszyć się jedzeniem.

Jakość żywności lepsza od jakości życia

Osoby z ortoreksją mocno wierzą, że mogą utrzymać zdrową dietę tak długo, jak żyją samotnie i mają pełną kontrolę nad wszystkim, co ich otacza.

Czują się sprawiedliwi, jedząc żywność, którą uważają za zdrową, co popycha ich do przyjęcia postawy moralnej wyższości.

W związku z tym nie chcą wchodzić w interakcje z innymi, którzy mają nawyki żywieniowe inne niż ich własne.

Jakość żywności ma pierwszeństwo przed osobistymi, moralnymi wartościami, relacjami społecznymi, zawodowymi i emocjonalnymi, aż do tego stopnia, że zagraża ogólnemu funkcjonowaniu i dobremu samopoczuciu jednostki.

Błędne koło ortoreksji

Cierpiący na ortoreksję hipermonitorują swoją dietę i starannie wybierają każdy produkt spożywczy, oceniając jego jakość.

Nadmierne inwestowanie w „zdrowe odżywianie” i samokontrolę generuje poczucie wyższości nad tymi, którzy tego nie robią.

Jednocześnie silne emocje winy, złości, smutku i niepokoju są generowane, gdy ktoś zawiedzie, przekraczając regułę.

I właśnie w wyniku tych negatywnych emocji zachowanie i sama zasada stają się jeszcze bardziej sztywne, pomagając w ten sposób utrzymać błędne koło.

Zakłócenie samo w sobie czy kombinacja kilku znanych?

Chociaż ortoreksja nie została uwzględniona w najnowszym wydaniu Diagnostic Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5), ortoreksja psychiczna była ostatnio przedmiotem badań naukowych, które wywołały międzynarodową debatę na temat tego, czy zaburzenie to powinno zostać włączone do oficjalnej nozografii chorób psychicznych. the psychiatryczny świat.

W związku z tym naukowcy z University of Colorado opublikowali w 2014 r. w czasopiśmie Psychosomatics artykuł zatytułowany „MIcrothinking about micronutrients: a case of progression from obsessions about zdrowe odżywianie się do niemal śmiertelnej 'orthorexia nervosa' i proponowane kryteria diagnostyczne”, w którym zaproponowali specyficzne kryteria diagnostyczne dla tego zaburzenia.

Ortoreksja i anoreksja: jaka różnica

Niektóre z opisanych powyżej cech przypominają objawy jadłowstrętu psychicznego.

Rzeczywiście, ortoreksja i anoreksja mają wspólne cechy perfekcjonistyczne i hiperkontrolujące.

Zwykle cenią przestrzeganie diety jako synonim samodyscypliny i interpretują transgresję jako brak samokontroli.

Biorąc pod uwagę silne nakładanie się anoreksji i ortoreksji, badania wykazały, że ta ostatnia może stanowić łagodniejszą odmianę anoreksji lub możliwą strategię radzenia sobie z anoreksją (Kinzel i in., 2006; Segura-Marcia i in., 2015).

W szczególności badanie przeprowadzone przez Segura-Marcia i współpracowników (2015) wskazuje, w jaki sposób ortoreksja jest często klinicznie związana z przejściem do mniej poważnych postaci zaburzeń odżywiania.

Diagnostyka różnicowa

Istnieją jednak również elementy różnicujące.

Najbardziej istotna różnica między ortoreksją a anoreksją dotyczy leżącej u podstaw motywacji do określonych zachowań żywieniowych.

W przeciwieństwie do anoreksji, w której troska dotyczy ilości spożywanego pokarmu, a celem schematu żywieniowego jest utrata masy ciała, w ortoreksji osoby stale dążą do jakości pożywienia.

Osoba z ortoreksją będzie miała obsesję na punkcie określenia i utrzymania idealnej diety, a nie idealnej wagi.

Osobowość obsesyjna i ortoreksja

Ortoreksja ma również cechy, które pokrywają się z innymi kategoriami diagnostycznymi, na przykład obsesyjno-kompulsyjnym zaburzeniem osobowości, pod względem perfekcjonizmu, sztywnego myślenia i hipermoralności.

Lęk przed chorobą i hipochondria

Symptomy ortoreksji można znaleźć również w zespole lęku chorobowego, w którym obsesja na punkcie zdrowej diety może być strategią mającą na celu uodpornienie organizmu na ryzyko zachorowania.

Zaburzenia psychotyczne

Wreszcie pozostaje możliwość, że ortoreksja może być oznaką poważniejszej psychopatologii w spektrum psychotycznym.

Na poziomie teoretycznym cechą ortoreksji o największym znaczeniu dla psychozy jest myślenie magiczne związane z jedzeniem (np. jedzenie owoców na czczo 30-60 minut przed posiłkiem przygotowuje żołądek do prawidłowego wchłaniania składników odżywczych).

Znaleziono również błędne przekonania oparte na intuicyjnych prawach (na przykład pogląd, że przedmioty, które były w rzeczywistym lub wyimaginowanym kontakcie, nadal wpływają na siebie w czasie i przestrzeni).

Dążenie do zdrowego odżywiania może zatem zmierzać w kierunku pewnego rodzaju fundamentalizmu/fanatyzmu żywieniowego, opartego wyłącznie na żywności uważanej za czystą i nieskażoną.

W takich przypadkach obsesja na punkcie zdrowej żywności nasila się do tego stopnia, że odbiera przestrzeń i czas innym czynnościom i zainteresowaniom, aż do narażenia zdrowia, tak bardzo pożądanego, z którego nic nie pozostaje.

Gdyby nie nerwica zdrowego odżywiania.